صفر تا صد ETF بیت کوین؛ عملکرد، مزایا و معایب آن

به گزارش گذارنیوز، اگر در بازارهای مالی تجربه ای هرچند اندک داشته باشید، بدون شک تا حدی با کلمه ETF آشنایی دارید و احتمالا با رصد اخبار این حوزه چندباری این کلمه را شنیده یا در اخبار و گزارش های مکتوب دیده اید. به طور کلی باید گفت که ETF واژه بسیار پرکاربردی در بازارهای مالی، بورس و صنعت رمزارز است. این کلمه که مخفف (Exchange Traded Fund) است، به معنی سبد یا صندوقی از داراهایی های متنوع و گوناگون است که می‌توان آن را در بورس معامله کرد. به این ترتیب با خرید یک سبد یا ETF، صاحب سهام مختلفی خواهید شد که در سود و زیان آن شریک هستید. شایان ذکر است که ETF علاوه بر بازارهای دولتی همچون بورس، در بازار مالی ارزهای دیجیتال نیز وجود دارد.

چرایی اهمیت ETF در معاملات بیت کوین برای سرمایه گذاران

همانطور که می دانید بیت کوین در طول دوره موجودیت خود همواره در حال تقویت زیرساخت ها برای تبدیل شدن به یک دارایی قانونی بوده است؛ دارایی که هر فرد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری را به خود جذب کند. با این وجود، از لحاظ فنی هنوز هیچ ضابطه و قانونی برای بازار رمزارزها و همچنین بیت کوین ایجاد نشده و به همین دلیل با وجود گذشت زمان هنوز این امکان فراهم نشده که سرمایه‌گذاران به صورت قانونمند اقدام به خرید و نگه ‌داری بیت کوین کنند. از این رو بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران این حوزه بر این باورند که شاید ETF بیت کوین بتواند این هدف را برآورده کند.

اهمیت راه اندازی ETF بیت کوین از منظر رگولاتورها

پس از خلق بیت کوین، این دارایی به دلیل غیرمتمرکز بودن، عدم وابستگی به بانک‌ ها و اینکه مدل جدیدی از دارایی است، سیستم مالی جهانی را با چالش های جدیدی مواجه کرد. یکی از مهمترین چالش ها این است که دولت، سیستم بانکی و مالی و همچنین قانون‌گذاران نمی‌ توانند در این سیستم غیرمتمرکز دخالتی داشته باشند. موضوع ناتوانی دولتمردان و قانونگذاران در دخالت در این سیستم، زمینه را برای نگرانی آنان در زمینه پذیرش صندوق قابل معامله بیت کوین فراهم کرده است.

در حال حاضر هیچ اهرم و ابزاری برای کنترل و مدیریت یک ارز غیرمتمرکز در اختیار دولت‌ها قرار ندارد، اما با این وجود آنها به دنبال راهکاری برای قانون‌گذاری و کنترل فعالیت رمزارزها هستند. شایان ذکر است که صندوق قابل معامله در بسیاری از صنایع و برای انواع مختلف دارایی‌ ها همچون طلا وجود دارد. صندوق های قابل معامله طلا سال‌های زیادی است که در بورس کشورهای مختلف مورد معامله قرار می گیرند و قیمت آ‌نها تابعی از ارزش طلا است.

چگونگی عملکرد ETF بیت کوین

صندوق قابل معامله بیت کوین نیز کارکردی مشابه دارد و تابعی از قیمت بیت کوین است. صندوق‌ های قابل معامله نوعی دارایی مالی قانونمند محسوب می شودند که به جای صرافی‌ های ارزهای دیجیتال، در بورس‌ کشورها مانند بورس نزدک (NASDAQ) یا نیویورک (NYSE) مورد معامله قرار می گیرند.

نحوه کار صندوق قابل معامله بیت کوین مشابه خرید و فروش سهام در بورس است. به عبارت دیگر، قیمت هر سهم صندوق قابل معامله با قیمت بیت کوین نوسان می ‌کند. با افزایش ارزش بیت کوین، قیمت ETF نیز افزایش پیدا می کند و بالعکس.

صندوق قابل معامله بیت کوین فقط به قیمت بیت کوین وابسته است و این امکان را برای معامله‌گر فراهم می کند که در طول روز و از طریق بازار بورس به داد و ستد این رمزارز بپردازد. این صندوق ها دارای تسویه نقدی یا فیزیکی هستند و به سرمایه‌‌گذاران این اجازه را می دهند تا در هنگام خروج، پول فیات یا خود رمزارز بیت کوین را دریافت کنند.

در صورت تایید ETF بیت کوین، چه در انتظار بیت کوین است؟  

اگر صندوق قابل معامله بیت کوین مورد تایید کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا قرار بگیرد، این احتمال وجود دارد که قیمت بیت کوین افزایش یابد، زیرا با افزایش تقاضا برای بیت کوین، قیمت آن نیز افزایش می ­‌یابد؛ اما احتمال کمی نیز برای افت قیمت آن وجود دارد که در ادامه گزارش به چرایی آن نیز خواهیم پرداخت. با این‌حال بسیاری از سرمایه‌‌گذاران و شرکت‌ ها سال های مدیدی است که به دنبال تایید ETF بیت کوین هستند، زیرا با تایید این صندوق سرمایه‌ گذاری در بورس، امکان افزایش سرمایه و ثروت تریدرها افزایش چشمگیری خواهد داشت.

مزایا و معایب ETF بیت کوین چیست؟

دانستن مزایا و معایب این صندوق های قابل معامله و نوع نگرش تریدرها به آن باعث می شود که پیش‌بینی افزایش یا کاهش ارزش بیت کوین در صورت تایید صندوق ها به محل بحثی برای کارشناسان تبدیل شود. تحلیلگرانِ موافق این صندوق ها چند گزینه مثبت درباره ETF بیت کوین ارائه می دهند که عدم نیاز به استفاده از صرافی ها جهت خرید و فروش بیت کوین، امکان افزایش سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها، قابلیت فروش استقراضی یا کسب سود از روند ریزشی، قابلیت انتقال به غیر در قالب ارث، از بین رفتن ریسک حفظ و نگهداری بیت کوین، افزایش امنیت در سرمایه گذاری و سادگی و قابل فهم بودن ETF برای عموم مردم نمونه ای از این موارد است.

البته سهولت سرمایه گذاری نیز از دیگر مواردی است که می توان به عنوان یکی دیگر از مزایای این صندوق ها از آن یاد کرد. در صندوق قابل معامله بیت کوین بدون نیاز به لحاظ کردن مواردی همچون یادگیری نحوه کار، ثبت نام در یک صرافی رمزارز و پذیرش ریسک مالکیت مستقیم این رمزارز، امکان ورود به بازار این ارز دیجیتال فراهم شده است. به عنوان مثال، اگر به طور مستقیم به خرید و فروش یا نگهداری بیت کوین اقدام کنید، در صورت فراموشی رمز عبور و عبارت مربوط به بازیابی رمز، همه دارایی خود را از دست خواهید داد، اما این صندوق ها فرایند سرمایه‌گذاری را ساده می ‌کند و با فراموشی رمز دارایی شما از بین نخواهد رفت.

صندوق های قابل معامله بیت کوین به سرمایه‌گذاران امکان تنوع بخشی به دارایی را می دهد. به عبارت دیگر، این ETF ها امکان نگهداری بیش از یک دارایی را به کاربر ارائه می دهد. مثلا، صندوق قابل معامله بیت کوین می‌ تواند شامل سهام اپل، فیسبوک و بسیاری دیگر از شرکت‌ ها هم باشد و فرصت کاهش ریسک و متنوع‌ سازی پورتفوی را برای سرمایه‌‌گذار فراهم کند.

با وجود مزایای زیاد این صندوق، اما نمی توان از معایب آن چشم پوشی کرد. همانطور که می دانید، یکی از مهمترین اهداف «ساتوشی ناکاموتو» از خلق بیت کوین، ایجاد روش پرداختی غیرمتمرکز، قطع ارتباط معاملات با نهادهای متمرکز و قدرت دادن به مردم بود، اما با ایجاد این صندوق ها در بازار معاملات بورس، مهمترین هدف خلق بیت کوین با چالشی جدی مواجه خواهد شد.

یکی دیگر از معایب ETF وجود کارمزدهای مدیریتی است، زیرا این صندوق ها به طور معمول مشمول پرداخت کارمزد مدیریت هستند. بنابراین در صورت در اختیار داشتن مقدار بالای سهام ETF بیت کوین، سرمایه‌گذاران با گذشت زمان با کارمزدهای بالای مدیریتی مواجه خواهند شد.

همچنین، با اینکه ETF های بیت کوین پیرو نوسانات قیمت این رمزارز هستند، اما همانطور که پیشتر اشاره شد، امکان تنوع بخشی به سبد سرمایه‌گذاری نیز وجود دارد. این امکان با وجود اینکه در بالا به عنوان یک مزیت ارائه شد، اما خود مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. به عنوان مثال، اگر علاوه بر بیت کوین چند دارایی دیگر نیز در صندوق معاملاتی شما وجود داشته باشد، در صورت رشد بیت کوین به دلیل وجود چند دارایی دیگر در پورتفوی، امکان سنجش دقیق ارزش صندوق  به صورت دقیق و درست وجود نخواهد داشت. بنابراین، می توان گفت که با اینکه ETF های بیت کوین در اصل از ارزش بیت کوین پیروی می کنند، اما به دلیل تنوع پذیری پورتفوی سرمایه گذار، از دقت کافی برخوردار نخواهند بود.

از بین رفتن استقلال بیت کوین از دیگر معایب این صندوق ها است. همانطور که می دانید، بیت کوین به عنوان یک دارایی برای پوشش ریسک در برابر بانک‌های مرکزی، ارزهای فیات و سهام شناخته می شود. بنابراین یک دارایی مستقل است که ریسک های مربوط به سیستم مالی سنتی را برای سرمایه‌گذار کاهش می دهد. این ارز دیجیتال همچنین به دلیل استفاده از بلاکچین و حفظ حریم خصوصی از افشای اطلاعات و میزان سرمایه کاربر و سرمایه‌گذار جلوگیری می کند، اما صندوق قابل معامله بیت کوین با وجود اینکه به این رمزارز جنبه قانونی بیشتری ارائه می دهد، اما آن را به دارایی تحت نظارت کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده تبدیل می کند؛ موضوعی که مزیت حفظ حریم خصوصی را از بین می برد. همچنین، انجام معاملات در این صندوق ها بدون احراز هویت امکان پذیر نیست. بنابراین، برای معامله صندوق‌ های قابل معامله بیت کوین، سرمایه‌گذار باید مراحل احراز هویت را کامل کند، در حالی که برای ترید بیت کوین به صورت شخصی نیازی به احراز هویت نیست.

در نهایت، محدود شدن ترید به ساعات خاص همچون معاملات بورسی یکی دیگر از عمده ترین مشکلات ETF است. این صندوق های قابل معامله بیت کوین فقط در ساعات معاملات بازار قابلیت خرید و فروش دارند، در حالی که خود بیت کوین را در بازارهای ارز دیجیتال می توان به صورت 24 ساعته در 7 روز هفته به صورت فعال معامله کرد. محدود شدن معاملات به ساعات کار بازار سنتی زمانی مشکل آفرین خواهد شد که مثلا گاهی اوقات در زمان سقوط یا صعود شدید قیمت بیت کوین، سرمایه‌گذار باید چند ساعت منتظر باشد تا بازار باز شده و معامله خود را انجام دهد.

انواع صندوق های قابل معامله بیت کوین کدامند؟

در مجموع دو نوع صندوق قابل‌ معامله بیت کوین با عنوان صندوق های قابل معامله فیزیکی (اسپات) و آتی (فیوچرز) در بورس وجود دارد.

صندوق های قابل معامله فیوچرز بیت کوین امکان پیش‌بینی قیمت این رمزارز و خرید و فروش آن را با قیمتی خاص و در تاریخ معین برای کاربران فراهم می ‌کنند. به عبارتی دیگر، ETF فیوچرز بیت کوین، قراردادی است که در آن یک فرد می ‌تواند بیت کوین را با قیمتی مشخص و در تاریخی از پیش تعیین‌ شده خریداری کرده یا بفروشد.

نکته مهم در ETF های فیوچرز این است که این صندوق ها، سرمایه‌‌گذاری در بیت‌ کوین با قیمت نقدی و اسپات آن را شامل نمی‌ شوند. این شکل از صندوق معاملاتی مستقیماً توسط بیت کوین پشتیبانی نمی ‌شود، بلکه تابع بازار قراردادهای آتی (فیوچرز) است. به عبارت دیگر، در این صندوق ها بیت کوین واقعی نگهداری نمی‌ شود بلکه فقط با قیمت بیت کوین ارزش سهام افزایش یا کاهش می یابد.

از طرف دیگر، ممکن است که شرکت‌ هایی که صندوق های ETF فیوچرز بیت کوین را ارائه می ‌دهند، برای باز نگه داشتن قراردادها و حساب‌ ها، از مشتریان خود هزینه‌ های سالانه دریافت کنند. یکی دیگر از معایب این صندوق های معاملاتی این است که گاهی اوقات آنان در ردیابی قیمت بیت کوین ناموفق هستند. این مسائل باعث می ‌شوند که بسیاری از معامله ‌گران به دنبال گزینه‌ های جایگزین برای سرمایه‌ گذاری باشند.

دومین صندوق قابل معامله بیت کوین صندوق های اسپات هستند که امکاناتی مشابه با صندوق های ETF فیوچرز بیت کوین ارائه می‌دهند، با این تفاوت که ETF اسپات بیت کوین به کاربران اجازه می‌دهد تا به جای قیمت آتی بیت کوین، در قیمت نقدی و اسپات این ارز دیجیتال سرمایه‌‌گذاری کنند. این نوع صندوق به‌ طور کامل با بیت کوین واقعی پشتیبانی می ‌شود، اما یکی از بزرگترین معایب آن این است که نگهداری بیت کوین واقعی آن هم در حجم بالا کار بسیار مشکلی است.

همانطور که اشاره شد، صندوق های اسپات بیت کوین تمام مزایای صندوق های فیوچرز بیت کوین را دارند؛ مزیت هایی مانند امکان سرمایه‌گذاری در بیت کوین بدون نیاز به ثبت نام در صرافی، پرداخت هزینه کمتر نسبت به صرافی‌ ها و به طور کلی، ساده کردن فرآیند سرمایه‌گذاری در بیت کوین از جمله آنهاست. تنها تفاوتی که بین این دو صندوق وجود دارد این است که در ETF  اسپات بیت کوین، کاربر بیت کوین را با قیمت اسپات آن در قراردادهای خود نگه می ‌دارد. به همین دلیل است که معامله ‌گران، صندوق های اسپات بیت کوین را روش قانونی‌ تری برای سرمایه‌گذاری تلقی می کنند.

با این حال، در حال حاضر به دلیل ماهیت نوپای صنعت رمزارز، هنوز چیزی به عنوان ETF اسپات بیت کوین در ایالات متحده وجود ندارد. در همین حال، کارشناسان صنعت رمزارز تایید و راه ‌اندازی صندوق های اسپات بیت کوین را بهترین راه برای پذیرش این رمزارز در سطح وسیع و جهانی می دانند.

مقایسه صندوق های قابل معامله اسپات و فیوچرز بیت کوین

صندوق های فیوچرز و اسپات بیت کوین، هر دو مزایا و معایب خود را دارند. با وجود اینکه ETF اسپات بیت کوین به دلیل اینکه خرید بیت ‌کوین را نیز شامل می ‌شود، مشروعیت بیشتری نسبت به صندوق‌های آتی یا فیوچرز بیت ‌کوین دارد؛ اما تعیین قطعی اینکه کدام نوع صندوق برای سرمایه‌‌گذاری بهتر است، همچنان دشوار است.

با وجود اینکه صندوق های قابل معامله فیوچرز بیت کوین ممکن است خرید این ارز دیجیتال به قیمت اسپات را در بر نگیرد، اما هنوز هم مزایایی همچون سهولت در فرایند خرید، امکان پیش بینی قیمت و سرمایه‌ گذاری در بازار را در اختیار معامله‌گران قرار می دهد. با این حال، بسیاری از این صندوق ‌ها برای تنظیم قراردادهای سرمایه ‌گذاری، سالانه هزینه ‌ای را از مشتریان خود دریافت می‌ کنند.

در مقابل، صندوق های اسپات بیت کوین مشروعیت بیشتری را در میان سرمایه‌گذاران دارند، زیرا این امکان را برای معامله‌گران فراهم می کند که بدون نگهداری بیت کوین واقعی، در بازار این رمزارز سرمایه‌گذاری کنند و این کار را با قیمت واقعی و اسپات بیت کوین انجام دهند.

بنابراین هر کدام از این دو صندوق، طرفداران خود را دارند و نمی توان به طور مشخص عنوان کرد که کدامیک انتخاب بهتری محسوب می شود.

فرجام سخن

شرکت‌ های متعددی طی سال ‌های اخیر برای مشروعیت بخشیدن به صندوق های اسپات بیت کوین در ایالات متحده تلاش کرده‌ اند، اما با وجود این تلاش ها، کمیسیون بورس و اوراق بهادار هنوز در برابر این فشارها از طرف جامعه کریپتو تسلیم نشده و ETF های اسپات بیت کوین را مورد تایید قرار نداده است. با وجود این، اما چند شرکت موفق شده اند که تاییدیه این سازمان را به منظور ایجاد صندوق قابل معامله فیوچرز بیت کوین دریافت کنند. شرکت «پروشیرز» (ProShares)، نخستین شرکتی بود که توانست مجوز راه‌اندازی ETF فیوچرز بیت کوین را از کمیسیون یاد شده دریافت کند. این شرکت بعد از آن به دنبال برنامه ریزی برای گرفتن تایید کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا برای ارائه اولین صندوق ETF متاورس در آمریکا است. پس از آن، درخواست راه‌اندازی صندوق های ETF فیوچرز بیت کوین از طرف شرکت‌ هایی همچون والکری (Valkyrie)، ون‌اک (VanEck) و توکریوم (Teucrium) نیز مورد تایید این سازمان قرار گرفت.

نویسنده: سیده مریم سیدان

ویراستار: تارا هدایتی