اما و اگرهای عرضه خودرو در بورس کالا

به گزارش گذارنیوز، تعلیق برجام، تحریم‌ها، کاهش تولید خودروسازان داخلی و از سوی دیگر ممنوعیت واردات همگی دست به دست هم دادند تا عرضه و تقاضای بازار داخلی با مشکل مواجه شود. مشکل زمانی بدتر شد که با کاهش ارزش ریال، خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای وارد سبد خرید عموم شده و به دنبال آن تقاضا به طور کامل از عرضه پیشی گرفت. ماحصل تمامی این عوامل، شکل‌گیری یک بستر مستعد دلالی بود.

سیاست‌گذار برای بازگرداندن تعادل به بازار، برای اولین بار در سال 96 عرضه خودرو در بورس را مطرح کرد. طرحی که با چند سالی فراز و نشیب در 28 اردیبهشت 1401 به سرانجام رسید و بالاخره خودرو وارد بورس کالا شد!

از روز یکشنبه (18 دی ماه) قرار است ایران‌خودرو 8 هزار دستگاه از انواع محصولات خود را در بورس عرضه کند. برطبق صحبت های امید قالیباف (سخنگوی وزارت صمت)، قیمت تمام شده 15 درصد از نرخ بازار کمتر خواهد بود. عرضه در بورس کالا در حالی به عنوان راهکاری فرعی برای کاهش التهاب و رانت بازار به اجرا درآمد، که رشد نجومی قیمت به‌ویژه طی حدوداً دو ماه گذشته، این شک را به وجود آورده است که آیا اجرای این طرح می تواند باعث کاهش رانت و یا التهابات بازار شود یا خیر؟

در واقع سیاستگذار برای آنکه در راستای کاهش زیان تولید کننده مجبور به آزادسازی قیمت نشود، فروش خودرو در بورس را به عنوان راهکاری فرعی در نظر گرفت. طرحی که صرفاً محل فروش را تغییر داده و مباحثه بر سر کارآمدی و ناکارآمدی آن بالا گرفته است.

وزارت صنعت معدن و تجارت در همین راستا چند روز پیش و در پاسخ به انتقادات نمایندگان مجلس مبنی بر ناکارامدی این طرح در کنترل قیمت بازار اعلام کرد که عرضه خودرو در بورس کشورها مرسوم نبوده و در ایران هم راهکاری موقت برای تعدیل  عرضه و تقاضاست. فارغ از هر جنبه دیگری، این جواب به خودی نشان دهنده عدم اجماع در خود وزارت صمت مبنی بر اجرایی بودن این طرح است؛ چرا که هم بر موقت بودن و هم بر مرسوم نبودن ارائه کالا در بورس اشاره دارد.

عرضه خودرو در بورس به نفع چه کسی است؟

آیا عرضه در بورس می تواند قیمت ها را کاهش دهد؟ آنچه مسلم است بورس نمی تواند الزاما قیمت را کاهش دهد، و تاثیر آنچنانی بر قیمت های بازار خودرو ندارد.

بورس در واقع قرار است قیمت کارخانه و بازار را به هم نزدیک کند. در واقع با از بین رفتن سفته‌بازی در بورس و همین طور حذف بخشی از تقاضا، قیمت در بورس نسبت به بازار کمتر می شود. باید پذیرفت که بیشترین تاثیر بورس بر بخش تولید است، چرا که مانع از فروش زیر قیمت خودروسازان می شود.

بورس کالا نه در ایران که در هیچ کجای جهان محلی برای عرضه خودرو نیست، زیرا همانند سایر کالاهای مصرفی یک کالایی مصرفی محسوب می‌شود. کریمی سنجری (کارشناس صنعت خودرو) با اعلام این موضوع که کالاهایی که قیمت تمام شده و سود مشخص دارند باید در معاملات معمولی کف بازار خرید و فروش شوند، افزود: با عرضه خودرو در بورس قیمت ها براساس عرضه و تقاضا تعیین می شوند و خودروسازان از زیان خارج می شوند، اما مصرف کنندگان متضرر خواهند شد.

وی در این راستا بیان کرد که با ورود خودرو به بورس، در واقع آن را به یک کالای سرمایه ای تبدیل می کنیم و به این ترتیب ماهیت این کالا از حالت مصرفی خارج می شود.

در سوی دیگر این قضیه وزارت صنعت و بورس کالا قرار دارند، که اختلافات آنها بالا گرفته است. در حالی که وزارت صنعت نگران سه نرخی شدن بازار در پی عرضه در بورس است، قائم مقام بورس کالا کاهش زیان خودروسازها و حذف دلالان را از فواید این طرح معرفی می کند.

آیا رشد قیمت خودرو به علت عرضه در بورس کالا است؟

بر طبق اظهارات قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت، عرضه خودرو در بورس به هیچ عنوان عامل افزایش قیمت نبوده و نیست؛ بلکه علت این امر افزایش قیمت دلار در طی روزهای گذشته بوده است، که باعث شد افراد زیادی برای حفظ ارزش پول خود به خرید خودرو روی آورده و در بازار تقاضای کاذب ایجاد کنند. وی تاکید کرد که کم هزینه‌ترین روش برای پاسخ به تقاضای بازار و حذف رانت، عرضه در بورس کالا است. سخنگوی وزارت صمت اخیرا خبر از عرضه ۹۰۰هزار دستگاه به بازار ظرف شش ماه آینده خبر داد که ۷۰۰هزار دستگاه آن به تولید داخل مربوط می‌شود و ۲۰۰ هزار دستگاه دیگر نیز از مسیر واردات تامین می‌شود.

شرایط خرید خودرو در بورس کالا

بر طبق قوانین منتشر شده، هر کد ملی مجاز به ثبت سفارش بر روی یکی از کدهای عرضه شده در تاریخ عرضه و برای یک خودرو بوده و خریداران باید در زمان ثبت سفارش 18 سال تمام را داشته باشند. اشخاصی که در عرضه های قبلی شرکت ها از ابتدای سال 1398 خودرو خریداری کرده‌اند، مجاز به ثبت سفارش نمی باشند.

پژو 207 دستی با قیمت پایه 188 میلیون و 500 هزار تومان و پژو 207 اتوماتیک سفید با قیمت 280 میلیون تومان عرضه خواهد شد. براساس قیمت های پایه، میزان پیش پرداخت کلیه محصولات عرضه شده 100 درصد در نظر گرفته شده است.

خریداران در صورت ثبت سفارش مرحله اول، جهت ادامه مراحل و همزمان با تسویه مبلغ معامله در بورس (تا پایان مهلت مجاز)، باید به سایت فروش اینترنتی محصولات مراجعه کرده و پروفایل شخصی خود را کامل کنند. در کنار تکمیل پروفایل، نمایندگی مجاز و بیمه‌گر را انتخاب و اقدام به واریز وجه بیمه و شماره گذاری و همین طور هزینه ثابت 4 میلیون و 371 هزار تومان به علاوه 13 درصد مالیات عوارض قانوانی برای پژو 207 دستی، تارا دستی و 12 درصد برای پژو 207 اتوماتیک نمایند.

در صورت عدم واریز هزینه طی 5 روز پس ار ارسال پیامک (تکمیل وجه)، زمان تحویل تغییر و مشتری متعهد به پرداخت جریمه یک دهم درصد ارزش معاملاتی به ازای هر روز تاخیر قبل از تحویل خودرو خواهد شد.

جمع بندی

نتیجه قیمت‌گذاری دستوری خودرو توزیع سالانه بیش از 100 هزار میلیارد تومان رانت بوده که تفاوت قیمت خودرو از کارخانه تا بازار و رسیدن به دست مصرف کننده نهایی مسبب آن است. حال باید نشست و دید که آیا عرضه خودرو در بورس باعث از بین رفتن فساد و کاهش تدریجی زیان خودروسازان می‌شود؟ قیمت تک نرخی می شود یا خیر؟

برای مشاهده آخرین اخبار صنعت خودرو کلیک نمایید.