آخرین جزییات از حذف یارانه انرژی پرمصرف ها

به گزارش گذارنیوز، با اجرایی شدن حذف یارانه پرمصرف‌ها، شاهد پلکانی شدن مصرف انرژی در کشور خواهیم بود.

ایران یکی از بالاترین شدت مصرف انرژی در جهان را به خود اختصاص داده است و اگرچه دومین کشور دارنده ذخایر گاز و سومین تولیدکننده آن به شمار می‌رود، اما سهمی کمتر از ۰.۵ درصد از تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است.

ایران را می‌توان بزرگترین پرداخت‌کننده یارانه سوخت در جهان دانست. ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی سهمی معادل ۱۶درصد از یارانه انرژی جهان را به خود اختصاص داده بود.

در حالی که مجموع یارانه انرژی پرداخت شده در جهان در سال ۲۰۲۰ میلادی، کمی بیش از ۱۸۱ میلیارد دلار بوده، ایران در مجموع آن سال ۲۹.۶ میلیارد دلار یارانه به بخش انرژی پرداخت کرد.

از سوی دیگر، گزارش تفریغ بودجه سال ۱۳۹۹ نیز نشان می‌دهد، ایرانی‌ها بیش از ۱.۶هزار هزار میلیارد تومان یارانه پنهان دریافت کرده‌اند که از این میزان ۱.۴ هزار هزار میلیارد تومان مربوط به بخش‌های مختلف انرژی از گاز طبیعی تا فرآورده‌های نفتی و آب و برق است.

در واقع حدود ۹۰ درصد از یارانه پنهانی که در سال گذشته در ایران پرداخت شده مربوط به بخش انرژی است که در گاز عددی معادل ۹۸۰ هزار میلیارد تومان و در بخش فرآورده‌های نفتی نیز ۴۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

۱.۶ هزار میلیارد تومان در واقع ۲.۵ برابر عملکرد بودجه عمومی دولت در سال ۹۹ است. همچنین این عدد معادل ۴۶ درصد از حجم نقدینگی کشور در آن سال به شمار می‌رود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایرانی‌ها در مجموع معادل ۶.۳ میلیون بشکه نفت در روز انرژی مصرف می‌کنند. عددی که به آسانی قابلیت صرفه‌جویی ۵۰ درصدی را داراست. در کنار این یارانه عظیمی که به‌دلیل فاصله قیمتی در ایران با میانگین جهانی وجود دارد، بدمصرفی در انرژی نیز باعث شده تا نگرانی‌ها نسبت به واردات انرژی بیشتر شود.

این موضوع علاوه بر سوخت‌های مایع مانند بنزین در خصوص گاز نیز حکم‌فرماست. در حال حاضر ایران ظرفیت تولید روزانه بیش از یک میلیارد متر مکعب گاز را داراست. با این حال تولید گاز شیرین کشور روزانه تا ۸۶۰ میلیون متر مکعب در روز برآورد می‌شود. اعدادی که در مقیاس جهانی، به اندازه مصرف چند کشور است، اما به تنهایی در ایران سوزانده می‌شود.

اعمال سیاست‌های قیمتی برای پرمصرف‌ها

همچنین با محاسبه‌ای ساده مشخص می‌شود که مشترکان پرمصرف گازی کمتر از ۱۳ درصد کل مشترکین هستند ولی مصرف آنها به‌صورت میانگین بین ۵ تا ۶ برابر یک مشترک با مصرف عادی است، یعنی به تنهایی این بخش به اندازه کل ۸۷ درصد مشترکین دیگر گاز مصرف می‌کنند.

بنابراین مسئله اصلی در مسئله بهینه‌سازی، کنترل و مدیریت مصرف مشترکان پرمصرف است که از طریق اعمال سیاست‌های قیمتی می‌توان مصرف آنها را کاهش داد.

بنابراین الگوی اصلی در این نقطه، تمرکز بر مشترکان پرمصرف و افزایش نمایی قیمت مصرف گاز به ازای پلکان بالاتر از الگوی بهینه مصرف است که به آن مدل تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها گفته می‌شود.

در این روش مشترکان با مصرف در الگوی بهینه، با هیچ افزایش قیمتی مواجه نخواهند شد و تنها افزایش و واقعی‌سازی قیمت متوجه مشترکان پرمصرف خواهد بود که هم در بحث عادلانه کردن استفاده از یارانه‌ها، این مدل تعرفه‌گذاری، مدل مناسبی است؛ هم در کاهش مصرف و بهینه‌سازی مصرف که از طریق واقعی‌سازی تعرفه به وقوع می‌پیوندد.

سال گذشته، پس از چندین سال پیگیری موضوع اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی مشترکان پرمصرف (IBT)، وزارت نفت دولت سیزدهم در آذر ۱۴۰۰ فاز اول حذف یارانه مشترکان پرمصرف را اجرایی کرد که نتیجه آن کاهش مصرف روزانه ۲۵میلیون مترمکعبی مصرف مشترکان پرمصرف نسبت به سال ۱۳۹۹ شد که نشان از اهمیت بسیار بالای اصلاحات قیمتی برای مشترکان پرمصرف دارد.

امسال نیز با توجه به ناترازی گاز در کشور، می‌توان این اقدام را ادامه داد و با اعمال جریمه برای مشترکان پرمصرف گاز، بهینه‌سازی را اجرایی کرد؛ موضوعی بر اساس قانون بودجه سال جاری، منع قانونی ندارد.

طبق بند (ک) تبصره (۱۵) قانون بودجه ۱۴۰۱؛ اصلاح هزینه گاز خانگی باید به‌گونه‌ای صورت پذیرد که عمده مردم کم‌مصرف (پله‌های ۱ تا ۳) هیچ‌گونه افزایش قیمتی را در قبض ماهیانه خود نداشته و حتی مقداری نیز از هزینه آن‌ها کاسته شود.

پله‌های میانی (۴ تا ۷) افزایش معقول در حدود ۱۰۰ درصدی را تجربه کنند و در نهایت مشترکین پرمصرف (پله‌های ۸ تا ۱۲) افزایشی ۱۰ تا ۲۰ برابری را در قبوض گاز خود داشته باشند، به‌گونه‌ای که پرمصرف‌ترینِ آن‌ها (پله ۱۲) گاز را با قیمت غیریارانه ای و برابر با ارزش تجاری آن دریافت کند. علاوه بر آن، جریمه نیروگاه‌هایی که بالاتر از الگوی مصرف قرار دارند، نیز که سال گذشته اجرا نشد، امسال می‌تواند بخشی از مصرف را مدیریت کند.

منبع: تجارت‌نیوز