از روان شناسی بازار تا دلایل سقوط قیمتی «بیت کوین»

گذارنیوز– در ماه های اخیر، بازار رمز ارزها یا ارزهای دیجیتال، دچار یک ریزش سهگین شده است. در همین دوره چند ماهه، بیش از نیمی از ارزش بازار 2500 میلیارد دلاری بازار رمز ارزها، فعلاً بر باد رفته و دارندگان و معامله گران این بازار، امید به افزایش قیمت در آینده دارند.

در گفت و گوی «گذار نیوز» با مصطفی جعفری (تحلیلگر بازار ارزهای دیجیتال)، وضعیت فعلی این بازار پُر ریسک و سناریوهای احتمالی این بازار و در رأس آنها وضعیت قیمتی بیت کوین، بررسی شده است.

*بازار ارزهای دیجیتال، یک بازار نوظهور بوده و ریسک زیادی دارد. جنابعالی در اظهار نظرهایی که تاکنون ارائه کرده اید فراتر از تحلیل های روزمره، توصیه هایی هم به معامله گران ایرانی این بازار در مورد مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه داشته اید.
به چه علت، تا این حد تاکید دارید بر این که معامله گران به مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه توجه کنند و به اصطلاح بی گدار به آب نزنند؟
-خاصیت بازارهای مالی، ریسک زیاد آن بوده و از طرفی، تحلیل تکنیکال، بحث های سنگینی ندارد. تحلیل تکنیکال، شامل بررسی تعدادی اندیکاتور و کندل های قیمت است و اگر هر فرد، اندیکاتورها، کندل ها و روند بازار را بشناسد و درک کند، می تواند بازار را تحلیل کند با این حال تحلیل تکنیکال، صرفاً یک تحلیل بوده ولی برای شروع کردن به معامله، اوضاع فرق می کند و معامله گر، باید به خودش مسلط باشد. فرد معامله گر، در ابتدا باید مدیریت سرمایه را بداند و ببیند چقدر از پول خودش را وارد بازار کند و چه زمانی از بازار خارج شود.
اگر یک فرد معامله گر، این موارد مهم را رعایت کند، سود گرفتن از بازار کاری ندارد و در غیر این صورت، او ضرر می کند. این بازار، بیش تر روان شناسی می خواهد تا تحلیل کردن.
در مجموع، تحلیل کردن در حد 20 درصد، در سود کردن معامله گر تاثیر دارد. یک مثل معروف هست که استادان حوزه مالی می زنند و آن، این است که می گویند اگر یک سکه پول را بندازید، بالاخره دو حالت ممکن است اتفاق بیفتد.
در این بازار هم، یک فرد معامله کر امکان دارد به شکل نامناسب تحلیل کرده و ضرر کند، یا این که به خوبی تحلیل کرده و سود می کند. به طور کلی، اگر یک معامله گر، مدیریت سرمایه را رعایت کند و سود خودش را دو برابر ضرر در نظر بگیرد، معاملات سوددِه، حتی ضررهای او را جبران می کند و فرآیند معاملات او، با سود بسته می شود.

*این نوع درصد بندی که برای مدیریت سرمایه و تحلیل تکنیکال اعلام می کنید و 80 درصد تاثیر را به مدیریت سرمایه و 20 درصد تاثیر به تحلیل تکنیکال می دهید، آیا سندیتی دارد و به جایی استناد می کنید یا این که فقط تجربه شخصی خودتان این طور است؟
-من با اعلام این درصدها، می خواستم درصد اهمیت آنها را نشان بدهم. در مجموع، یک فرد معامله گر باید با تحلیل تکنیکال آشنا باشد و مدیریت ریسک، مدیریت سرمایه و روان شناسی بداند. همچنین او باید اخبار را دنبال کند و فقط تحلیل تکنیکال نیست که فرد معامله گر باید به آن توجه کند. ما اگر بخواهیم چهار عامل مهم مدیریت ریسک، روان شناسی، تحلیل تکنیکال و اخبار را در نظر بگیریم، در نهایت سهم هر کدام 25 درصد می شود. با این حال، وقتی که ما درصد را اعلام می کنیم با این هدف است که اهمیت هر عامل را نشان بدهیم وگرنه تحلیل تکنیکال، ساده است. مهم ترین عامل این است که در انجام معاملات مختلف، به خودمان تسلط داشته باشیم و در بازار، دچار هیجان نشویم.

*برخی از تحلیلگران بازار ارزهای دیجیتال، در زمانی که بیت کوین در محدوده 65 هزار دلار بود، اعلام کردند که قیمت تا 45 هزار دلار پایین می آید. الان همان تحلیلگران می گویند ما تصور می کردیم که قیمت تا 45 هزار کاهش پیدا می کند و در بدترین حالت حتی کاهش تا 40 هزار دلار را محتمل می دانستیم ولی انتظار نداشتیم قیمت بیت کوین، بیش تر ریزش کند.
به نظر شما، بر چه اساس قیمت بیت کوین تا این حد دچار ریزش شد و حتی به زیر 30 هزار دلار سقوط کرد؟
-در تحلیل، احتمالات مختلف مطرح می شود و اصولاً در بازارهای مالی، نمی توان با قطعیت اظهار نظر کرد. در تحلیل تکنیکال، یک ابزار و روش به نام «فیبوناچی» وجود دارد و بر اساس این ابزار، می شود متوجه شد که یک ارز تا چه می تواند ریزش کند یا تا چه حد بالا برود. تحلیلگران با استفاده با ابزار فیبوناچی، احتمال می دهند که قیمت ارز تا چه محدوده ای افزایش پیدا می کند یا تا چه محدوده ای کاهش پیدا می کند. بعد هم می گویند اگر قیمت پایین بیاید، یک محدوده حمایتی دارد و اگر این حمایت را بشکند، باز هم ریزش می کند. بر این مبنا، دقیقاً نمی شود گفت که یک ارز تا چه محدوده ای، دچار ریزش یا افزایش می شود.

*به دلیل همین وضعیت است که جنابعالی بر روان شناسی بازار هم تاکید می کنید؟
-بله؛ همین طور است چون تحلیل تکنیکال، قطعیت ندارد و نمی شود با استناد به تحلیل تکنیکال، به طور دقیق اظهار نظر کرد. در این حالت، یک فرد معامله باید روان شناسی بازار بداند. وقتی اخبار منتشر می شود بر معامله گران و تریدرها تاثیر روانی می گذارد. ما باید بگردیم و این تاثیر روانی اخبار را پیدا کنیم.

*در بازار ارزهای دیجیتال، گاهی اوقات سرمایه گذاران بزرگ خرید و فروش های بزرگ انجام می دهند و مثلاً اعلام شد که بنیاد لونا، تعداد زیادی بیت کوین خریده است. آیا با بررسی این نوع معاملات می توان متوجه کلیت ماجرا شد یا این که مولفه های دیگری هم وجود دارد و معامله گران بایستی به آنها توجه کنند؟
-در بازار ارزهای دیجیتال، همیشه ارزهای دیگر بوده اند که دنباله روی بیت کوین بوده و هستند. در مورد بیت کوین، برخی ابزارها وجود دارد که به پیش بینی کمک می کنند و برخی سایت ها مثل سایت انگلیسی «کوین مارکت کپ» در این زمینه فعالیت دارند.
برای مثال، این سایت، ابزارهایی را در اختیار ما می گذارد و ما می توانیم از این ابزارها، برای تحلیل های خودمان استفاده کنیم.
در حوزه روان شناسی بازار، یک فرد معامله گر باید حرص و طمع خودش را کنترل کند. برای مثال، اگر یک معامله گر، به سود نرسیده، در ادامه طمع نکند و این طور رفتار نکند که بگوید تا جایی که بازار در حال رشد است، سود کسب کنم. به همین دلیل معامله گر، باید به سودی که کسب کرده قانع باشد.
یک فرد معامله گر، باید استراتژی معاملاتی خودش را اجرا کند و وقتی طبق آن استراتژی، به سود رسید، باید معامله خودش را ببندد و سود خودش را از بازار خارج کند. در این حالت، نباید بیش تر طمع کند.
البته اسم دیگر این پدیده، ترس از سود کمتر است. ترس از سود کمتر، یعنی این که فرد می ترسد کمتر سود کند. بنابراین، فرد معامله گر، نه باید طمع داشته باشد و نه این که ترس از سود کمتر داشته باشد. وقتی هم که بازار ریزش می کند و فرضاً قیمت بیت کوین یا هر ارز دیگر، دچار کاهش می شود، برخی معامله گران دچار مشکل می شوند. در حالی که یک معامله گر باید از قبل، برای خودش یک حد ضرر تعیین کرده باشد و مشخص کند که اگر قیمت ارز تا عدد خاصی پایین بیاید، اقدام به فروش کند تا دچار ضرر بیش تر نشود. اگر فرد معامله گر، به حد ضرر تعیین شده بی توجه باشد، ممکن است قیمت پایین تر از آن محدوده حد ضرر برود و او، بفروشد و بیش از مقدار مشخص شده، ضرر کند. این حالت هم نباید اتفاق بیفتد ولی اگر حد ضرر تعیین شده باشد، ممکن است قیمت به نزدیک حد ضرر برسد ولی در ادامه به جای ریزش، افزایش پیدا کند. این نوع بحث ها، جزو روان شناسی بازار است.

*از نظر شما، معامله گران چقدر باید به شاخص ترس و طمع بازار توجه کنند؟
-فقط شاخص ترس و طمع نیست که معامله گران باید به آنها توجه کنند. برای مثال، ممکن است یک فرد، ناراحت باشد یا عصبی باشد یا برعکس و خیلی خوشحال باشد یا این که دلتنگ باشد. در همه این حالت ها، فرد معامله گر، اصلاً نباید معامله انجام بدهد. ترس و طمع، عوامل مهمی هستند ولی فقط 50 درصد اهمیت را می توان به آنها نسبت داد و باید به حالت های دیگر هم اهمیت دارد.

*با توجه به فضای اقتصادی کشور ما که حالت نرمال و عادی وجود ندارد، معامله گران چگونه در بازار پُر ریسک ارزهای دیجیتال باید اقدام کرده و از خودشان مراقبت کنند و اصلاً چطور ممکن است با وضعیتی که فعلاً وجود دارد در بازار موفق باشند؟
-اگر تریدرهای حرفه ای را دنبال کرده باشید، به طور مکرر ترید (معامله) نمی کنند. موقعی که استراتژی آنها جواب می دهد و حال خوبی دارند، مشغول معامله کردن می شوند ولی تریدرهای ایرانی، آموزش ندیده اند و می خواهند وارد بازار شوند. تریدرها ایرانی برای این که درآمد بیش تری داشته باشند، سراغ این بازار می آیند. در حالی که به این بازار، باید به عنوان سرمایه گذاری نگاه کرد. وقتی که یک فرد، سرمایه اضافی دارد و برای زندگی روزمره خودش به آن نیاز ندارد و از طرفی دیگر وقت آزاد دارد که تحلیل و فکر کند، می تواند در این بازار موفق شود.

*بیت کوین بین قیمت های بالای 68 هزار دلار تا 26 هزار دلار اخیر، نوسان داشته و بارها افزایش و کاهش داشته است. جنابعالی اعتقاد دارید نباید به طور مکرر در این بازار خرید و فروش انجام داد و در نتیجه نوسان گیری را توصیه نمی کنید؟
-اخیراً چند صرافی در ایران، بازار دو طرفه را اجرا می کنند و معامله گران در هر دو زمان کاهش و افزایش قیمت، می توانند سود کنند. بنابراین، در زمان ریزش بازار هم، می شود سود کرد.

*در ماه های گذشته قیمت بیت کوین تا نزدیک 69 هزار دلار بالا رفت و بعد از شروع جنگ روسیه و اوکراین، قیمت این ارز تا 35 هزاردلار پایین آمد و در روزهای گذشته تا حدود 26 هزار دلار هم کاهش داشت.
در حال حاضر، بازار مقاومت نشان داده و الان قیمت بیت کوین در محدوده 30 هزار دلار است و سقوط بیش تری نداشته. با این اوضاع، آیا قیمت بیت کوین به زیر 20 هزار دلار نخواهد رفت و روند کلی را چگونه می بینید؟
-در حال حاضر، یک نقطه حمایتی مهم وجود دارد و دو سناریو مطرح می شود. در این میان، سناریوی ریزش قیمت، قوی تر است. اگر این حمایت، بشکند و تثبیت شود، بیت کوین می تواند حتی به 19 هزار دلار کاهش پیدا کند. این قیمت 19 هزار دلاری، سقف قبلی بیت کوین است.

*در سال 2017 میلادی، بیت کوین به 19 هزار دلار رسید و بعد تا 3 هزار دلار ریزش کرد و در این اواخر تا حدود 69 هزار دلار بالا رفت.
-بله؛ امکان ریزش بیت کوین تا 19 هزار دلار وجود دارد.

*تصور می کنید بیت کوین، بیش از آن سقوط نمی کند و به کمتر از 19 هزار دلار نخواهد رفت؟
-هیچ قطعیتی در این زمینه وجود ندارد و اگر این حمایت فعلی بیت کوین بشکند، باز قیمت بیت کوین ریزش می کند. اگر هم این حمایت، قوی باشد دوباره قیمت بیت کوین افزایش پیدا می کند و بعداً یک پولبک می زند ولی دوباره رشد خودش را ادامه می دهد.

*در موقعیت فعلی که بیت کوین در محدوده 30 هزار دلاری قرار دارد، به طور دقیق تر فکر می کنید اوضاع چطور خواهد شد؟
-من اعتقاد دارم که سناریوی ریزش، قوی تر است و احتمال بیش تری وجود دارد که قیمت بیت کوین بریزد.

*بر چه مبنا، ریزش قیمت بیت کوین را محتمل می دانید؟
-به دلیل این که قدرت فروشنده های بازار، بیش از خریداران است.

*در همین دوره که بیت کوین، دچار ریزش شدیدی شده، برخی سرمایه گذاران بزرگ دنیا می گویند ارزهای دیجیتال و بیت کوین، بی ارزش خواهند شد. آیا این اظهار نظرها قابل استناد است، یا این که به دلیل این که خودشان در این بازار فعال نیستند، این طور نظر می دهند؟
-هر فردی برای خودش یک استراتژی دارد و در سال های قبل، حتی استادان ما می گفتند بیت کوین، هیچ ارزشی ندارد و شما چیزی را حریداری می کنید که هیچ ارزش ندارد. در حالی که الان همان استادان ما، مشغول استخراج بیت کوین شده اند.

*یک تحلیل این است که ریزش قیمت استیبل کوین هایی مثل یو اس دی و لونا، باعث تشدید قیمت بیت کوین شده. دیدگاه جنابعالی در این زمینه چگونه است؟
-من فکر نمی کنم استیبل کوین ها، روی قیمت بیت کوین تاثیر داشته باشند.

*پس عامل اصلی ریزش بیت کوین را، همان شدت گرفتن فروش بیت کوین و ارزهای دیگر می دانید و دارندگان بیت کوین احساس می کنند ریزش قیمت شدیدتر در راه است؟
-این ریزش بیت کوین، یک دلیل دیگر هم دارد و آن، این که هاوینگ بیت کوین نزدیک شده. در هاوینگ بیت کوین، پاداش استخراج بیت کوین کم می شود و پاداش کسانی که بیت کوین را با دستگاه ماینینگ استخراج می کند، نصف می شود. کسانی که بیت کوین استخراج کرده اند، آن را می فروشند که به پول برسند. یک عامل ریزش، همین است ولی ریزش استیبل کوین ها، بر بیت کوین تاثیر ندارد. به دلیل این که بیت کوین، لیدر بازار ارزهای دیجیتال است، آن ارزهای کوچک نمی توانند بر بیت کوین تاثیر داشته باشند.

*در روزهای اخیر بنیاد لونا 42 هزار بیت کوین داشته ولی آنها را به یک کیفی پول دیگر انتقال داده و بعد 28 هزار بیت کوین وارد کیف پول بنیاد لونا شده. در حالی که بنیاد لونا اعلام کرده 28 هزار بیت کوین خریده.
در اصل این بنیاد 42 هزار بیت کوین داشته و آنها را انتقال داده بود. واقعاً تا چه حد باید معاملات این سرمایه گذاران بزرگ بازار و بزرگان بازار را رصد کرد؟
-معامله گران بازار، قطعاً باید فعالیت سرمایه گذاران بزرگ را بررسی کنند و مثلاً توئیت های آنها را بخوانند. یعنی معامله گران باید ببینند کسانی مانند ایلان ماسک و سلبریتی ها چه می گویند. چرا که فعالیت ها و سرمایه گذاری های آنها بر بازار ارزهای دیجیتال، تاثیر زیادی دارد.

*پیش از این به نزولی بودن بازار اشاره کردید. آیا برای سال 1401، جهش خاصی پیش بینی نمی کنید و احیاناً ممکن نیست بیت کوین فرضاً به بالای 40 یا 50 هزار دلار برسد؟
-برای جواب دادن دقیق به این سوال، باید تحلیل زمانی انجام بدهیم ولی آن تحلیلی که مطرح کردم و گفتم بیت کوین دچار ریزش قیمت می شود، تحلیل قیمتی بود. در مجموع، من فکر نمی کنم جهش قیمت داشته باشیم و بازار کلاً ریزشی است.