پسته خراسان مهجور مانده است
گذارنیوز: پسته در کنار زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات خراسان رضوی در بخش کشاورزی محسوب شده و این استان رتبه دوم را در تولید پسته پس از کرمان در کشور را به خود اختصاص داده و حدود ۲۵ درصد پسته خشک کشور در خراسان تولید می‌شود.
پسته به دلیل ارزآوری، ایجاد اشتغال، ایجاد ارزش‌افزوده و سایر جنبه‌های اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل در طی چند سال گذشته شاهد تغییر الگوی کشت در باغات حاشیه کویر خراسان رضوی بوده و اغلب افرادی که تا پیش‌از این در تولید محصولاتی مانند انار فعالیت داشتند ترجیح داده‌اند تا درختان خود را با نهال های پسته جایگزین کنند.
تولید پست و مراحل کاشت تا برداشت با مشکلات زیادی برای کشاورزان همراه است که این مصائب با برداشت این محصول هم تمام‌شدنی نیست و به دلیل مسیر ناهموار صادرات سود لازم را به جیب تولیدکنندگان و صادرکنندگان سرازیر نمی‌کند.
گرانی نهاده‌های تولید
عزت‌الله ناصری یکی از پسته کاران خراسان رضوی در این‌باره به بازار می‌گوید: قیمت سم و کود از سال گذشته تاکنون حداقل ۷ برابر شده است و لذا هزینه نگهداری باغات بزرگ از توان بسیاری از کشاورزان خارج است.
وی بابیان اینکه به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی توان نگهداری و هزینه‌بر باغات پسته برای کشاورز دشوار است اذعان کرد: این در حالی است که تا دو سال گذشته قیمت پسته خریداری از کشاورز چندان دندان‌گیر نبود و بیش از ۱۳۰ هزار تومان دست کشاورز را نمی‌گرفت.
وی بابیان اینکه امسال خوشبختانه قیمت پسته به ۲۷۰ هزار تومان رسید افزود: با این‌حال هزینه نگهداری درختان ۱۰ برابر اما قیمت پسته‌ای که از کشاورز خریداری می‌شود حتی دو برابر هم نشده است.
ناصری اذعان می‌کند: دلالان همواره نبود صادرات را بهانه‌ای برای خرید ارزان عنوان می‌کنند و لذا اگر دولت مانند سایر محصولات دست به خرید تضمینی بزد و یا راه صادرات را هموار کند کمک زیادی به پسته کاران خواهد شد.
وی در ادامه خاموشی چاه‌های کشاورزی، تغییرات آب و هوایی و خشک‌سالی‌ها را ازجمله مشکلات و چالش‌های پیش روی پسته کاران دانسته و عنوان می‌کند: تا همین چند وقت قبل در هفته، هفت ساعت برق چاه‌های کشاورزی را خاموش می‌کردند که این مسئله خسارت بسیاری بر باغات پسته به همراه داشت.
این پسته کار اذعان می‌کند: هزینه تولید تنها به سم و کود و تأمین آب برنمی‌گردد و لذا پسته کاران پس از برداشت باید هزینه‌های بسیاری نیز بابت این محصول متقبل شوند لذا برخی از آن‌ها ترجیح می‌دهند تا محصول خود را همان روی درخت پیش‌فروش کنند که این موضوع سودی برای تولیدکننده ندارد.
وی بابیان اینکه ناتوانی باغداران همواره به نفع دلالان تمام می‌شود ادامه می‌دهد: برعکس تصور مردم هر درخت پسته میلیون‌ها تومان سود به جیب کشاورز سرازیر نمی‌کند زیرا بسیاری از بیماری‌ها مانند «نماتد» یا «پسیل» ممکن است تمام دسترنج شما را به نابودی بکشاند و برای مبارزه با بیماری‌ها این روزها به دلیل افزایش قیم سم باید میلیون‌ها تومان هزینه کرد.
خراسان رضوی پرچم‌دار تولید پسته مرغوب
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه سطح باغات پسته در این استان نسبت به سال گذشته با افزایش ۲۰ درصدی روبرو بوده است اظهار کرد: : مهم‌ترین ارقام پسته استان به ترتیب بادامی سفید حدود ۳۷ درصد، فندقی ۱۹ درصد، احمدی آقایی ۱۶ درصد، کله قوچی ۱۵ درصد، اکبری ۹ درصد و سایر ارقام نیز ۲ درصد سطح زیر کشت پسته استان را به خود اختصاص داده است.
غلامحسین ساربان در گفت‌وگو با بازار گفت: عمده پسته ایران به کشورهای آسیایی به‌ویژه چین و کشورهای اروپایی صادر می‌شود. همچنین پسته و زعفران ازجمله محصولاتی هستند که برای خراسان درآمد ناخالص تولید می‌کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال که تا چه میزان امکانات و فناوری لازم برای فراوری این محصول در استان مهیا است ادامه داد: طی سال‌های اخیر پایانه‌های ضبط و فرآوری پسته در استان به‌صورت مکانیزه و نیمه مکانیزه توسعه بسیاری پیداکرده است که این موضوع از مزیت‌های صنایع فرآوری پسته محسوب می‌شود.
ساربان اذعان کرد: در حال حاضر ۱۳۸ واحد فرآوری پسته با ظرفیت ۱۷۰ هزار تن پسته تر در ۱۵ شهرستان مشغول به فعالیت هستند
مشکلات پیش روی پسته کاران
وی در ادامه با تأکید بر اینکه اکنون قیمت پسته در بازارهای جهانی ۱۱ دلار است، ادامه می‌دهد: تاجران کشورهای دیگر پسته ایران را به قیمت خود خریداری می‌کنند و تنها نمی‌توان تاجران محلی و تولیدکنندگان را مقصر این نوسانات قیمت پسته دانست.
وی از تعهدات ارزی به‌عنوان یکی دیگر از مشکلات پیش روی پسته کاران در این استان یادکرد و افزود: صادرکنندگان پسته باید ارز حاصل از صادرات را به بانک مرکزی برگردانند و به ازای برگشت ارز به بانک مرکزی به نرخ ارز نیمایی پول دریافت کنند لذا صادرکننده و تولیدکننده در این راستا معتقد است که این موضوع و همچنین تفاوت نرخ ارز آزاد و نیمایی آن‌ها را متضرر می‌کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه تغییرات جوی و اقلیمی امسال خسارت‌های زیادی را به پسته کاران تحمیل کرد افزود: ازآنجاکه دوره گرده‌افشانی پسته در فروردین‌ماه انجام می‌شود متأسفانه امسال به دلیل گرمای شدید در برخی مناطق دوره لقاح و گرده افشای این محصول دچار آسیب شد که درنتیجه کوتاه شدن طول عمر گرده دانه شده بخشی از پسته‌ها پوک شد.
وی بابیان اینکه درختان پسته معمولاً در ماه‌های گرم سال ازجمله تیرماه با حمله آفات روبرو هستند ادامه داد:با حمله آفات به درختان در تیرماه درخت ضعیف می‌شود و این موضوع هم‌زمان با پر کردن مغز پسته است که سبب ریزش جوانه‌های سال آینده و ریزش برگ‌های درخت پسته شده و سرشاخه‌ها لخت می‌شود.
وی عنوان کرد: بنابراین تغییرات آب‌وهوایی به‌ویژه در فروردین‌ماه خشک و گرم و بارندگی شدید اردیبهشت‌ماه سال جاری خساراتی بر برخی باغات پسته وارد ساخت.
ساربان گفت: در استان ۱۲۱ هزار هکتار باغ پسته وجود دارد که ۶۸ درصد بارور و ۳۲ درصد نابارور است. خراسان رضوی با ۲۵ درصد سطح زیر کشت پسته و ۲۱ درصد میزان تولید پسته مقام دوم کشت پسته کل کشور را به خود اختصاص داده است.
رقابت سخت محصولات ایرانی
یک فعال اقتصادی در حوزه صادرات پسته در خصوص مشکلات پیش روی صادرکنندگان این محصول اظهار می‌کند: اگر مشکل تعهد ارزی حل نشود صادراتی نمی‌توان انجام داد، افزود: طبق قانون، تاجر و کشاورز از مالیات معاف هستند اما نماینده صادرکنندگان از یک درصد حق کمیسیونی که دریافت می‌کند باید مالیات بدهد، حال‌آنکه هم‌اینک به‌کل تراکنش حساب‌ها مالیات تعلق می‌گیرد که کار صحیحی نیست، زیرا نماینده تنها واسط میان کشاورز و تاجر است.
علی‌اصغر احمدی نیا اذعان می‌کند: این وضعیت انگیزه صادرات را از بین می‌برد و همین موجب شده تا تاجران افغانستانی وارد عرصه شده و با خرید محصول از کشاورز و بدون پرداخت هیچ مالیات و عوارض گمرکی، اقدام به قاچاق پسته ایران کرده و سود خود را به دلار دریافت می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: خرید پسته توسط این تاجران افغان به‌صورت نقد، ارزان و در حجم بالاست که این بلای آشکار و لطمه به فعالان داخلی، در صدور محصولات کشمش و زعفران نیز قابل‌مشاهده است.
این فعال حوزه صادرات بیان می‌کند: امسال در خراسان بیش از ۶۰ هزار تن پسته تولیدشده که ۲۰ هزار تن آن به مصرف داخلی رسیده و بقیه صادر می‌شود که دست‌کم ۱۰ هزار تن این میزان تولید را تاجران افغانستانی به‌صورت قاچاق از استان خارج می‌کنند.
پسته ایران گران است
وی بیان می‌کند: محصول پسته این استان به‌صورت خام به کشورهایی مانند چین و پسته آجیلی به کشورهای آسیای میانه، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود که بسیار مورد استقبال و مصرف است.
علی‌اصغر احمدی نیا بابیان اینکه صادرات به کشورهای اروپایی اندک و به‌صورت مغز است، افزود: متأسفانه شمار تاجران قدَر و توانمند در استان کمتر از انگشتان یکدست است و همین امر موجب شده تا حجم قابل‌توجهی از محصول صادراتی استان به سمت استان‌های دیگر و تاجران سایر استان‌ها سوق یابد.
وی بابیان اینکه وجود سم آفلاتوکسین در پسته از مهم‌ترین موانع صادرات این محصول به کشورهای اروپایی است، گفت: جالب است بدانیم که پسته آجیلی خراسان در کشورهای آسیای میانه به‌عنوان یک برند شناخته‌شده است و ما در کشور در این زمینه حرف اول را می‌زنیم.
این فعال حوزه صادرات پسته بابیان اینکه به دنبال تهیه شناسنامه برای محصول پسته استان هستیم تا به‌این‌ترتیب شاهد جلب اعتماد بیشتر مصرف‌کنندگان خارجی آن باشیم، گفت: باید در کنار رایزنان فرهنگی در سفارتخانه‌های ایران در کشورهای خارجی، یک رایزن تجاری نیز فعال شود تا محصولات این‌چنینی در کشورهای دیگر بهتر معرفی شود.
این فعال حوزه صادرات پسته گفت: اکنون کشور آمریکا نیز تولیدکننده و صادرکننده محصول پسته است و با توجه به کاهش هزینه‌های تولید هر کیلوگرم پسته این کشور بین هشت تا ۹ دلارفروش می‌رود، حال‌آنکه پسته ایران باید باقیمت ۱۰ دلارفروش برود تا همراه با سود صادراتی باشد.
وی می‌گوید: دو کشور یونان و اسپانیا، رقیبان جدی ایران در تولید و فروش محصول پسته هستند که محصول باکیفیت‌تری را نیز تولید می‌کنند.
وی بی‌آبی را تهدید جدی برای پسته خراسان رضوی دانسته و ادامه می‌دهد: مطلوب‌ترین دوره آبدهی پسته استان ۲۵ روز است که هم‌اکنون این دوره به ۴۵ تا۶۰ روز افزایش‌یافته است و علت آن‌هم کم‌آبی شدید است.
