بررسی ابعاد سفر پوتین و اردوغان به تهران

به گزارش اختصاصی گذارنیوز، در روزهای اخیر نشست سه جانبه ایران، ترکیه و روسیه به میزبانی تهران، به لحاظ زمانبندی پس از سفر بایدن به خاورمیانه، در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفت. این موضوع اظهارنظرهای تحلیلگران خارجی را نیز به دنبال داشته است. به طوریکه برخی از آن ها سفر پوتین به ایران را جواب محکمی به حواشی حضور بایدن در خاورمیانه دانسته اند.

به بهانه این دو رویداد مهم سیاسی، در گفت‌و‌گو با محمدمهدی ملکی، کارشناس مسائل منطقه به ابعاد مختلف آن پرداخته ایم.

آیا این نشست می تواند زنگ خطری برای رژیم صهیونیستی باشد؟

آقای ملکی در پاسخ به این سوال گفت: ما نباید از نقش پر رنگ رژیم صهیونیستی، در ایجاد و گسترش بحران و بی ثباتی در سوریه، طی سالهای حضور گروههای افراط گرای متشکل از 80 کشور جهان که تحت حمایت سیاسی و مالی برخی کشورهای غربی و عربی هم قرار داشتند، غافل بشویم.
با توجه به موضع سوریه و شخص بشار اسد در منطقه و همسو بودن با جمهوری اسلامی و اعضای جبهه مقاومت در راستای تقابل با رژیم صهیونیستی، طبیعتا مقامات تلاویو تمام تلاششان را برای تضعیف دولت دمشق انجام دادند. تلاش‌هایی که همچنان بصورت پیدا و پنهان در حال تداوم است.

صهیونیست ها در آن سالهای اولیه بحران سوریه تمام تلاششان این بود که دولت بشار اسد سقوط کرده و شخصی نزدیک به مقاصد رژیم صهیونیستی و آمریکا در آن کشور حضور پیدا کند. البته که تلاویو این موضوع را در راستای تامین امنیت خود قلمداد میکرد. بنابراین با در نظر گرفتن این تفاسیر طبیعی است که برگزاری نشست سران سه کشور ضامن روند گفتگوهای آستانه در تهران، میتواند خطر و تهدیدی برای رژیم صهیونیستی به حساب بیاید. چرا که مهمترین هدف و مهمترین چیزی که باید برای گفتگوهای آستانه در نظر گرفت، تامین ثبات و امنیت در سوریه است که این موضوع کاملا در تضاد با خواست و منافع رژیم صهیونیستی و حتی آمریکا در منطقه است.

به نظر شما پس از این نشست، در روابط میان ترکیه و روسیه چه تغییراتی اتفاق خواهد افتاد؟

آقای ملکی گفت: بله، هر نشستی آن هم در سطح سران و عالیترین مقامات کشورهای روسیه و ترکیه و ایران که با یکدیگر به بحث و تبادل نظر پرداختند، دارای اهمیت است. یکبار دیگر باید تاکید کنیم که هدف و محور این نشست، تحولات پیش روی کشور سوریه و کمک به ثبیت اوضاع این کشور در ابعاد سیاسی و امنیتی و بعد از آن بحث بازسازی سوریه از بعد اقتصادی است، که هر سه کشور تمایل مشارکت در این موضوع را داشته اند. البته دولت سوریه همچنان این تقاضا را به صورت رسمی و غیر رسمی و آشکار و پنهان مطرح کرده است.
باید اشاره کرد که روابط هر کدام از این کشورها دارای قدمت و سابقه طولانی بوده و به نوعی پیچیدگی ها و ظرایف نوع خودش را داشته است.
از قدیم الایام ایران و ترکیه به عنوان دو کشور همسایه و قدرتمند در منطقه غرب آسیا، در حوزه های مختلف همکاری هایی را داشته اند و در این سفر اخیر و حضور اردوغان در این نشست، شاهد آن بودیم ک برنامه جامع همکاری های تهران و آنکارا به امضای وزرای امور خارجه دو کشور رسید. از طرف دیگر حضور روسای جمهور دو کشور آقایان اردوغان و رییسی در این نشست یک گام بلند و نقطه عطفی بزرگ در روابط دو کشور به حساب می آید.
در بحث مبارزه با تروریسم هم هر دو کشور در واقع اشتراک مصایی خواهند داشت که با تلاش همدیگر ، بحث گروههای تروریستی و افراط گرا در منطقه کمرنگ شود. همچنین ایران و ترکیه مصمم هستند تنشها در منطقه کاهش پیدا کند.

موضوع مهم دیگر بحران کمبود آب منطقه است. سدسازی هایی که ترکیه در سالهای اخیر انجام داده، موجب ایجاد یکسری چالشها در بحث آبی در منطقه شده است که بارها در این خصوص بحث و تبادل نظر بین دو طرف رد و بدل شده است. ما در برخی مسایل بین المللی و منطقه ای با ترکیه همسویی و اشتراک نظر داریم و البته طبیعی ست که اختلاف نظرها و برخی تضاد منافع هم در موضوعات منطقه ای بین آنکارا و تهران وجود دارد.
از طرف دیگه بحث ایران و روسیه است که طبیعتا به عنوان دو کشور همسایه و همسو، در موضوعات منطقه ای و بین المللی و ارتباطات بین تهران و مسکو یک روند رو به رشد و توسعه ای را شاهد بوده ایم. همچنین بحث برنامه جامع همکاری های ایران و روسیه در حوزه های مختلف سیاسی، علمی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی، دفاعی و امنیتی همواره مطرح بوده است. با توجه به اولویت سیاست خارجه دولت سیزدهم، توسعه همکاری ها به ویژه در بحث تجاری و اقتصادی با کشورهای منطقه است و طبیعتا دو کشور روسیه و ترکیه شامل این هدف دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم همواره بوده اند. بنابرین ما مایل به گسترش روند تعاملاتی خود با هر دو کشور خواهیم بود.
اخیرا در رابطه با روسیه و با توجه به تنشهای بوجود آمده در این کشور در جنگ با اوکراین، تعاملات ما با هم بیشتر شده است. البته تحریم های گسترده ای که غرب و آمریکا به طور خاص علیه روسیه بکار برده، در این زمینه تاثیرگذار بوده و روسیه را برای ارتباط بیشتر با ایران در ابعاد مختلف مجاب کرده است.

چند روز پیش بایدن به خاورمیانه سفر کرد و اکنون شاهد نشست سه جانبه ایران، ترکیه و روسیه بودیم. آیا این قضیه می تواند به تقابل غرب و شرق بیانجامد؟

برخی از صاحب نظران سفر بایدن به خاورمیانه و نشست سه جانبه سران کشورهای ایران، ترکیه و روسیه به میزبانی تهران را یک نوع تقابل بین غرب و شرق قلمداد میکنند. از طرفی میشود این تعبیر را پذیرفت و از طرفی هم می توان آن رد کرد. چرا که محتوای این دو رویداد متفاوت بوده است. همانطور که بیان شد، نشست همکاری های آستانه کاملا بحث منطقه ای بوده اما سفر بایدن به عربستان دربرگیرنده منافع کشورهای مشارکت کننده در آن سفر بوده است. هرچند که ما تاکید میکنیم این سفر به گفته خود تحلیل گران و برخی مسولین غربی و بعضی رسانه های منطقه، بسیاری از دستاوردهایی را که از قبل برای این سفر پیش بینی شده بود را نه برای آمریکا، نه رژیم صهیونیستی و نه عربستان، نتوانست برآورده کند. چنان که بحث تعمیق و عادی سازی روابطی که بین عربستان و رژیم صهیونیستی در نظر بود نیز صورت نگرفت.
باید اشاره کرد که سر و صدا و پروپاگاندای رسانه ای کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در بحث تشکیل ائتلاف نظامی یا همان ناتوی عربی ای که پیش از سفر آقای بایدن به خاورمیانه مطرح شده بود نیز ناموفق ماند. از طرفی آمریکا هم در مباحثی که مدنظر داشت، به عنوان نمونه ایجاد تنش و بحران سازی در منطقه و همچنین گسترش ایران هراسی به منظور فروش تسلیحات بیشتر به کشورهای عربی، نتوانست موفق باشد.

محمدمهدی ملکی، کارشناس مسائل منطقه

تنظیم مصاحبه: تیم گذارنیوز