آبیاری قطره‌ای اقتصادی یا هزینه‌بر؟
گذارنیوز – آبیاری قطره‌ای مزایای زیادی برای کشاورزی دارد که لازم است کشاورزان با این روش آشنا شوند، ولی در عین حال برخی محدودیت‌ها مانع از این می‌شود که کشاورزان به سمت استفاده از این نوع آبیاری حرکت کنند.
بهترین روش آبیاری در شرایط کم آبی، تبدیل شدن سیستم‌های آبیاری مزارع، باغ‌ها و محیط سبز، آبیاری قطره‌ای است اما مشکل اینجا است که هنوز کشاورزان به ویژه در خراسان جنوبی از استفاده درست این سیستم آگاهی کامل ندارند که همین موضوع باعث شکست در استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری می‌شود.
سوءاستفاده پیمانکار از عدم اطلاع کشاورز
مجتبی ماژانی از بهره‌برداران کشاورزی که اراضی خود را به سیستم نوین آبیاری مجهز کرده است، در این باره گفت: از سال ۱۳۹۰ این کار انجام شده و حدود ۷۰ هکتار از اراضی آنها به سیستم آبیاری قطره‌ای مجهز است.
وی اظهار کرد: این سیستم درست است که مزایایی مانند کاهش مصرف آب و کودهی و سم پاشی دارد، ولی از طرفی دیگر باعث تجمیع نمک در سطح خاک نیز می‌شوند، که برای محصولات خوب نیست.
به گفته وی در کنار این نوع آبیاری نیاز به آبیاری غرقابی هم وجود دارد و کشاورزان در سال چندین نوبت این سیستم را باید اسیدشویی کنند و به تمیز کردن نیاز دارد، که اگر انجام نشود باعث نقص در سیستم و آسیب به محصولات می‌شود.
ماژانی در زمینه اجرای این طرح توسط پیمانکاران بیان کرد: برخی از پیمانکاران با سوءاستفاده از عدم اطلاع کشاورزان، سیستم‌های نامناسبی را اجرا می‌کنند که هم به کشاورز و هم به دولت صدمه وارد می‌شود و نیاز به رسیدگی دارد.
وی به کشاورزان توصیه کرد: خود در این زمینه وارد و با افزایش اطلاعات و تحقیق، مطالعات را انجام داده و سیستم مناسب محصول و نوع آن را اجرایی کنند، که نیاز به فرهنگ‌سازی و آموزش بیشتر توسط سازمان جهاد کشاورزی نیز وجود دارد.
به گفته این بهره‌بردار اکنون بسیاری از کشاورزان به ویژه در سطح کم، به دلیل استفاده از سیستم آبیاری نامناسب مجبور به برداشتن لوله‌ها شده‌اند که هم سرمایه کشاورز از بین رفته و هم به دولت ضربه وارد شده است.
ماژانی خاطر نشان کرد: کشاورزان لازم است که با پیش بینی آینده به فکر کمبود بیشتر آب هم باشند و در راستای استفاده بهینه از آب برای کشاورزی خود گام‌هایی بردارند.
مطالعات مناسب با محصول و اراضی باشد
محمود یاحقی، مدیر تولید شرکت کشت و صنعت پیوند خاوران هم گفت: از سال ۹۵ تمام اراضی زیر مجموعه این شرکت به سیستم آبیاری قطره‌ای مجهز شده، که در راندمان آبیاری تأثیر مطلوبی داشته است.
وی بیان کرد: با وجود اینکه مصرف آب کاهش پیدا کرده و از سویی هم هر سال از سهم آب کشاورزی کم می‌شود، ولی با این سیستم آبیاری در کشت محصولات و حجم آن تغییری ایجاده نشده است.
به گفته وی اگر مسئولان می‌خواهند کشاورزان به این سمت روی بیاورند، نیاز به آموزش درست است، همچنین کشاورزان در زمینه انجام مطالعات و استفاده از تجهیزات درست، خود باید وارد میدان شوند.
یاحقی افزود: پیمانکار و مسئولان جهاد فقط به صورت تئوری کار انجام می‌دهند و خود کشاورز به صورت تجربی می‌داند چه سیستمی برای نوع محصول و زمین‌های او مناسب است.
اگر مسئولان می‌خواهند کشاورزان به این سمت روی بیاورند، نیاز به آموزش درست است. همچنین کشاورزان در زمینه انجام مطالعات و استفاده از تجهیزات درست، خود باید وارد میدان شوند.
وی تأکید کرد: به دلیل کاهش آب لازم است که به سمت آبیاری نوین برویم و مسئولان دولتی باید از سیستم جدیدی که در جهان در حال اجرا است نیز استفاده کرده تا شاهد اتفاقات بهتری باشیم.
مدیر تولید شرکت کشت و صنعت پیوند خاوران بیان کرد: یکی از مشکلات پر هزینه برای کشاورزان، که در سطح کم این سیستم را اجرا می‌کنند فیلتراسیون است که هزینه‌های بالایی برای کشاورز خرده مالک دارد.
کاهش مصرف آب و یکنواختی آبیاری
کاظم کلنگی‌خواه یکی از بهره‌برداران آبیاری قطره‌ای در شهرستان سربیشه هم در این باره گفت: در سال ۹۶ اراضی خود را به آبیاری قطره‌ای مجهز کرده است، که حدود ۵۰ هکتار بود.
وی تصریح کرد: ۲۷ هکتار که توسط پیمانکار اجرایی شده، مناسب نبود و اکنون با مشکلاتی مانند آبیاری ناکافی و نادرست روبه‌رو هستند ولی باقی اراضی که توسط مطالعات خود آنها مجهز شده از وضعیت خوبی برخوردار است.
به گفته وی، آبیاری نوین مزایای فراوانی برای کشاورزان دارد که از جمله آنها می‌توان به کاهش میزان مصرف آب و کاهش هزینه‌های کود و سم پاشی اشاره کرد چرا که به سیستمی برای کوددهی و سم پاشی نیز مجهز است.
کلنگی خواه به کشاورزان توصیه کرد: حتما خود مطالعات را انجام دهند و با توجه به نیاز محصول کشت شده و مقدار مورد نیاز آب و کیفیت خاک این تجهیزات اجرایی شوند.
این بهره‌بردار خراسان جنوبی افزود: کارشناسان جهاد و پیمانکاران فقط یک سیستم کلی از روی کتاب خود می‌دانند و این کشاورز است که به صورت تجربی از نیاز زمین‌های خود مطلع است.
خراسان جنوبی نیاز به آبیاری زیرسطحی دارد
حمیدرضا قربانی از دیگر بهره‌برداران این حوزه در درح خراسان جنوبی با اشاره به اینکه ۳۳ هکتار از اراضی خود را در سال ۹۸ به این سیستم مجهز کرده است، عنوان کرد: با آبیاری قطره‌ای علاوه بر کاهش مصرف آب و یکنواختی آبیاری، کوددهی و سم پاشی، شاهد کاهش علف هرز در زمین هم هستیم.
وی دلیل نارضایتی برخی از کشاورزان به ویژه کشاورزانی که در مساحت کم این کار را انجام می‌دهند، اجرای نادرست طرح دانست.
به گفته وی هر محصول باغی و زراعی به یک نوع آبیاری نیاز دارد که به همین دلیل نیاز است که نوع تجهیزات به کار رفته برای هر محصول متفاوت باشد.
قربانی ادامه داد: از آنجایی که آب و خاک خراسان جنوبی شور است باید در کنار سیستم آبیاری قطره‌ای در سال ۲ تا ۳ نوبت به صورت غرقابی و زیر سطحی هم زمین‌ها آبیاری شوند تا از شور شدن خاک سطح و آسیب به محصول هم جلوگیری شود.
این بهره بردار تأکید کرد: دولت نباید همه استان‌ها در زمینه آبیاری نوین مشابه هم ببیند و استانی مانند خراسان جنوبی به دلیل شور بودن آب و خاک بیشتر به سیستم آبیاری زیر سطحی نیاز دارد که مزایای بهتری دارد و نیاز است که در هزینه‌های آن دولت به کشاورزان کمک کند.
وی از هزینه‌های سربار به کشاورزان هم گلایه کرد و گفت: از آنجایی که هزینه پیمانکاران با اوراق پرداخت می‌شود و مبلغ اوراق کاهش پیدا می‌کند، به همین دلیل پیمانکار هزینه‌های بیشتری از کشاورز می‌گیرد که گویا ۵۰ درصد هزینه سیستم را خود کشاورز پرداخت می‌کند که نیاز به رسیدگی دارد.
کشاورزان که مشکل دارند، به سازمان جهاد کشاورزی مراجعه کنند
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: ۳۷ هزار و ۹۷۸ هکتار از اراضی کشاورزی به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده‌اند که ۲۹۳۱ هکتار آبیاری نوین در استان تا پایان آبانماه سال جاری اجرا شده است.
اکبر محمدی اظهار کرد: اعتبار هزینه شده برای اجرای این سطح بیش از ۵۲ میلیارد تومان بود و به ازای اجرای هر هکتار آبیاری کم فشار حداکثر ۱۵ میلیون تومان و به ازای هر هکتار آبیاری تحت فشار حداکثر ۴۰ میلیون تومان کمک بلاعوض پرداخت می‌شود.
وی به با بیان اینکه خراسان جنوبی رتبه دوم کشوری را تا پایان آبانماه امسال در تجهیز اراضی به سیستم نویین آبیاری دارد، عنوان کرد: در حال حاضر ۱۰ هزار و ۳۷۴ هکتار پروژه سیستم‌های نوین آبیاری در استان در حال اجرا است.
آبیاری نوین با توجه به کم باران بودن خراسان جنوبی و کاهش آب از اهمیت بالایی برخوردار است و لازم است که کشاورزان با علم بیشتر وارد این حوزه شوند و به سمت سیستم‌های نوین آبیاری با راندمان بالاتر حرکت کنند.
به گفته وی خراسان جنوبی به لحاظ عملکرد کل سامانه‌های نوین آبیاری رتبه اول را تا پایان آبانماه ۱۴۰۱ در سطح کشور کسب کرده است.
این مقام مسئول در زمینه مشکلات بیان شده در حوزه آبیاری قطره‌ای از سوی کشاورزان بیان کرد: برای چنین مشکلاتی تاکنون گزارشی نشده و به ما مراجعه نکرده‌اند، ولی اگر کشاورزان در این زمینه مشکل دارند به صورت موردی حتما به جهاد کشاورزی مراجعه کنند.
محمدی تأکید کرد: آبیاری نوین با توجه به کم باران بودن خراسان جنوبی و کاهش آب از اهمیت بالایی برخوردار است و لازم است که کشاورزان با علم بیشتر وارد این حوزه شوند و به سمت سیستم‌های نوین آبیاری با راندمان بالاتر حرکت کنند.
و اما…
یکی از نکات مهم که کشاورزان و مسئولان لازم است به آن توجه ویژه داشته باشند، مطالعات درست برای زمین‌ها، اراضی و باغ‌های کشاورزی است که سیستم درست و بهینه برای آنها اجرایی شود و از روند بهبود این سیستم و رسیدگی به آن هم مطلع باشند، همچنین نیاز است که از سیستم‌های نوین آبیاری در جهان بهره برد تا شاهد مشکلات کمتر و بهینه شدن مصرف آب و افزایش بهره‌وری کشاورزان باشیم.
منبع: بازار