لوح جان 14 تیر ماه 1401
به گزارش گذار نیوز،حقایقی که همیشه در زندگی انسان و تکامل تاریخ بشریت از ازل تا ابد خواهد بود. اگر نبود نوشتن و ثبت لحظات و اتفاقات تاریخی، چگونه می توانستیم از همان خلقت انسان و زندگی پیامبران و اقوام های مختلف در طول تاریخ بشریت اطلاعات داشته باشیم.
قلم، زبان و ابزار عقل و معرفت و احساس و مبرز شخصیت انسانها و جوامع و تمدنها است. قلم از نگاه الهی دارای جایگاه ویژهای است سوگند خداوند در قرآن به نام قلم، گویاترین شاهد بر شرافت و قداست آن است آنجا که میفرماید: «ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ؛ سوگند به قلم و آنچه نویسند.» و در نخستین ارتباط وحیانی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با مبدأ هستی در غار حرا، سخن از قلم به میان میآید، تا جایی که خداوند در معرفی خود میگوید: «الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ؛ آن که با قلم آموخت.». علامه طبرسي (رحمة الله علیه) در مورد قلم مینويسد: «بيان دو گونه است: بيان زبان و بيان قلم. بيان زبان، با گذشت زمان کهنه ميشود و از بين ميرود، ولي بيان قلم تا ابد باقي است»
در واقع از نگاه فلسفی و عرفانی ساختار اصلی قلم را اینگونه باید ترویج کرد،در جهان شناسی عرفانی ابن عربی «قلم اعلی» همان «عقل اول»، «روح کلی» و «حقیقت محمدیه» است که در تدوین و نگارش سطور کتاب آفرینش نقشی اصلی دارد، اما ایجاد قلم مستلزم وجود قابلیت است که به صورت «لوح محفوظ» یا «نفس کلی» آشکار می گردد. ابن عربی کوشیده تا از طریق تمثیل، نقش لوح و قلم را در تجلی صفات علم و اراده الهی روشن سازد. او در این راه، آیات قرآن را بر اساس شهود و مبانی عرفانی تفسیر می کند، اما افزون بر این، آنها را با اصول و قواعد حکمی و نیز طبیعیات قدیم تطبیق می نماید؛ کوششی که برخی از حکیمان مسلمان در تبیین نظریه فیض انجام داده اند. عطار نیشابوری در نقطه اوج تبیین جهان شناسی خود در «مصیبت نامه» لوح و قلم را به ترتیب مظهر صفات علم و قدرتِ «جان» معرفی می کند و اصل «جان» را نور مصطفی یا حقیقت انسان کامل می بیند. او نیز در توصیف ها و تمثیل های خود درباره لوح و قلم هم به اصول عقلی حکمت و هم به مبانی هیئت قدیم یا نظریة افلاک نه گانه نظر دارد.
سید وحید موسوی 14 تیر 1401
