توافق حاصل نشد؛ گره اصلی مذاکرات کجاست؟
گذارنیوز– بیش از صد روز از آخرین گفتگوی احیای برجام در وین می‌گذرد و درست زمانی که امیدی به ادامه گفتگو‌ها نبود خبر تازه‌ای درباره از سر‌گیری روند مذاکرات در قطر به گوش رسید و علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران و انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام در دوحه پایتخت قطر دیدار کرده و به گفت‌وگو نشستند. خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و روشن شدن مجدد دوربین‌های نظارتی آژانس انرژی اتمی کلید به نتیجه رسیدن مذاکرات بود اما این بار هم توافقی حاصل نشد.
مذاکرات به چه شکل برگزار شد؟
گفت‌وگوها در دوحه به‌طور غیرمستقیم انجام شد و هیئت‌ها در اتاق‌های جداگانه حاضر بودند و مذاکرات از طریق یک واسطه پیش رفت. در این مذاکرات انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات هسته‌ای با ایران به عنوان ناظر مذاکرات عمل کرد. اروپایی‌ها در واقع روش «دیپلماسی رفت و برگشتی» را در مذاکرات احیای برجام در پیش گرفتند. دیپلماسی رفت و برگشتی روشی است که براساس آن یک مقام بلندپایه با اختیاراتی قابل‌توجه مستقیما پیام‌رسان دو طرف اختلاف می‌شود و قرار بود فاصله‌ها در این دیپلماسی رفت و برگشتی کوتاه‌تر شوند. قطر تبدیل به بستری برای حضور تیم‌هایی از ایران و آمریکا شده بود تا دو طرف بدون نشستن بر سر یک میز و مذاکره مستقیم بتوانند راحت‌تر و سریع‌تر پیغام‌ها را به واسطه نماینده اتحادیه اروپا به دست یکدیگر برسانند.
وزارت خارجه قطر با صدور بیانیه‌ای، به استقبال شروع مذاکرات احیای برجام رفت و اعلام کرد که به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات احیای برجام در دوحه خوش‌بین است و امید دارد که مذاکرات دوحه به توسعه امنیت و ثبات در منطقه منجر شود. وزارت خارجه قطر در این بیانیه نوشت: «آمادگی کامل داریم تا در راستای موفقیت‌آمیز بودن گفت‌و‌گوهای میان ایران و ایالات متحده آمریکا، فضای مناسب برای همه طرف‌ها را فراهم آوریم.» اما علی رقم همه این حرف‌ها و خوش بینی‌ها این بار هم توافقی حاصل نشد البته این همه ماجرا نیست و مذاکرات برجام در آینده مجددا از سر گرفته خواهد شد.
واکنش بازارهای داخلی به مذاکرات احیای برجام و خبر به نتیجه نرسیده آن چه بود؟
پس از آنکه سازمان انرژی اتمی ایران فیلمی از لحظه خاموش کردن دوربین‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ ۱۴۰۱/۰۳/۱۸ منتشر کرد. بازارهای داخلی ملتهب شدند و شاهد افزایش نرخ دلار ، خودرو و سکه بودیم و گویی مردم با هجوم به صف خرید دلار و سکه، از بهبود اوضاع قطع امید کرده بودند. اما این التهاب چندان دوام نیاورد و چندی پیش خبرگزاری های داخلی و خارجی من جمله رویترز از برگزاری مذاکرات در روزهای هفتم و هشتم تیر خبر دادند و روند امذاکرات احیای برجام از سر گرفته شد. اما یک نکته قابل تامل در این بین وجود دارد و آن این است که با خبر احیای مذاکرات برجام بازارهای داخلی به نوعی خوش‌بین بودند و روند کاهش قیمت‌ها در بازار دلار، سکه و حتی بورس شروع شد اما به محض انتشار خبر به نتیجه نرسیدن مذاکرات برجام سکه در یک روز بیش از هشتصد هزار تومان گران شد.
خبری که بیش از احیای برجام می‌تواند به بازارهای داخلی شوک وارد کند
رافائل گروسی رئیس آژانس انرژی اتمی پس از آنکه دوربین‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خاموش شدند از فرصت سه تا چهار هفته‌ای یاد کرده بود که چنانچه نظارت‌ها به حالت قبلی بازگردند و دوربین‌ها روشن شوند راه برای گفتگوی برجام همچنان باز است. اما چرا سه تا چهار هفته؟ چون در این سه چهار هفته، به لحاظ علمی ایران می‌تواند میزان غنی‌سازی اورانیوم را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. اما با از سر گیری روند مذاکرات، این احتمال وجود دارد که ایران قصد روشن کردن دوربین‌های نظارتی را داشته باشد و چنانچه این خبر منتشر شود به صورت تلویحی اشاره به توافق و بازگشت به برجام دارد و این خبر باعث رشد بورس، کاهش قیمت دلار و سکه خواهد شد.
گره اصلی مذاکرات کجاست؟
احیای برجام، مهم‌ترین وعده انتخاباتی جو بایدن در ارتباط با ایران بود و در دور پیشین مذاکرات اعلام شد که برای همه مسائل، راه‌حل‌هایی پیدا شده است. اما ناگهان خبر توقف روند مذاکرات منتشر شد و حالا که پس از صد روز این روند دوباره به گردش افتاده است؛ پر واضح است که اکنون راهی برای باز شدن آخرین گره باقی مانده، یعنی خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی پیدا شده است و غربی‌ها، پس از اقدام هوشمندانه ایران در جهت خاموش کردن دوربین‌های نظارتی متوجه شدند که برای باز‌شدن گره برجام، زمان زیادی ندارند لذا به میز مذاکره برگشتند. آمریکا پیش‌تر شرط کرده بود که ایران باید متعهد شود که توسط سپاه به منافع این کشور در خاورمیانه آسیب نمی‌زند و باید منتظر ماند و دید در مذاکرات آینده چقد از موضع خود عقب خواهد نشست.
مریم دهقان
