بر بالِ “مارتی‌ها” در شهری پر از سربالایی‌های نفسگیر
تصور خیلی از ما اینه که موتورهای برقی یه اختراع جدیده. اما اولین ثبت اختراع مربوط به این وسیله، نزدیک به ۱۲۰ سال پیش مربوط به شخصی به اسم “بولتون جونیور”ه که روی یه دوچرخه‌ی معمولی، یه باتری شش‌قطبی سوار کرده بود.
البته، توی سال‌های بعد، انواع دیگه‌ای از موترهای برقی هم به ثبت رسیدن که باعث متکامل و متکامل‌تر شدن این وسیله‌ی نقلیه و هرچه محبوب‌ترشدنش شدن. طوری‌که توی سال ۲۰۱۹، ارزش بازار موتورهای برقی ۱۵.۵ میلیارد دلار برآورد شد و در سال‌های بعدش هم سالانه “هشت درصد” رشد کرد. حتا پیش‌بینی می‌شه که تا سال ۲۰۲۳ تعداد کل موتورهای برقی در سراسر جهان به ۳۰۰ میلیون عدد برسه. که در مقایسه با سال ۲۰۱۹، پنجاه درصد افزایش رو نشون می‌ده [بگذارید تا یادم نرفته این‌رو هم بگم که ازبین همه‌ی انواع موجود در بازار، مدل “موتور برقی پدالی” از همه محبوب‌تره. ان‌قدر که ۸۸ درصد بازار متعلق به این نوع از موتورهای برقی‌یه].
بد نیست این نکته رو هم بدونین که: مثلِ بیشتر چیزها؛ حتا در استفاده از موتور برقی هم؛ چین رکوردداره. اما دلیلش اینه که باتریِ این موتورها “سربی – اسیدی”یه و این، قیمت تموم‌شده‌ی موتورها رو به اندازه‌ی غیرقابل رقابتی کاهش می‌ده. فقط ۱۶۷ دلار! [درحالی‌که یه موتور برقی امریکایی ۸۱۵ دلار آب می‌خوره. و شاید به همین خاطره که ایالات متحده آمریکا “کندترین کشور” در “پذیرفتن موتورهای برقی به عنوان وسیله حمل و نقل” محسوب می‌شه].
توی سال‌های اخیر و با گسترش همه‌جانبه‌ی خدماتی که توسط ابزارهای دیجیتال از جمله موبایل عرضه می‌شن؛ شرکت‌هایی به‌وجود اومدن که کارشون “اجاره‌دادن موتورهای برقی اشتراکی”یه.
یکی از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین این شرکت‌ها، شرکت “لایم” در امریکاست. “لایم” [که دفتر اصلی‌ش توی “سانفرانسیکو”ی امریکاست] وسایل نقلیه رو به شهروندان و برای بازه زمانی مشخصی اجاره می‌ده.
“لایم” توی ژانویه ۲۰۱۷ توسط براد بائو (Brad Bao) و توبی سان (Toby Sun) تأسیس شد اما با چنان سرعتی توسعه پیدا کرد که تا اکتبر ۲۰۱۷ نزدیک به ۱۵۰ هزار کارمند داشت. و همین‌طور داشت به توسعه‌ش ادامه می‌داد که در ژانویه‌ی ۲۰۲۰ مجبور شد ۹۹ درصد فعالیت‌هاش رو متوقف و بسیاری از کارمندهاش رو اخراج کنه!… علت؟!… “پاندمیِ کرونای لعنتی” که ۹۹ درصد سفرهای شهری رو متوقف کرد!
اما درباره‌ی “اسکوتر و موتورهای برقی” اضافه‌تر این‌که: شاید برای بیشتر شما که یکی از مقاصد گردشگری‌تون شهر “استانبول”ه، جالب باشه که بدونین چندسالی هست که یه شرکت ترک هم توی کار “کرایه‌دادن اسکوتر و موتور برقی” وارد شده که اسمش هست “مارتی” [مارتی یه‌جور مرغ دریایی‌یه که به ترک‌ها بهش “آلباتروس” هم می‌گن].
“مارتی”های ترک؛ برای اولین‌بار و به طور آزمایشی، کارشون رو از یه خیابون معروف و تماشاییِ استانبول به اسم “بغداد” شروع کردن که نزدیک به ۱۴ کیلومتر امتداد داره. و بعد که در خیابون بغداد کاراییِ خودشون رو نشون دادن؛ رفته رفته به سرتاسر استانبول هم گسترش پیدا کردن.
طوری‌که این روزها، حتا در خلوت‌ترین محله‌های استانبول هم، جا به جا، شاهدِ “مارتی”های سبز و سیاه‌رنگی هستیم که پارک شدن و منتظرن که شهروند خسته‌ای، با استفاده از اپلیکیشنی که روی گوشی‌ش نصب کرده، یکی‌شون رو برداره و راه بیفته سمت مقصدش.
“مارتی” یه وسیله‌ی حمل و نقل خیلی کارامد توی استانبوله که پر از سراشیبی و سربالایی‌های نفسگیره. و هر بیننده‌ای رو، در نقطه‌ی شروعِ یه سربالاییِ “نفسگیر” و “عرق‌دربیار” ترغیب می‌کنه که یه مارتی برداره و خودش رو به مقصد برسونه.
و چه‌بسا این‌که ایده‌ی اولیه‌ی “موتورهای برقی اشتراکی” از یه شهری مثل “سانفرانسیسکو” اومده، از همین‌جا ناشی شده باشه که سانفرانسیسکو هم یه شهرِ پر از سربالایی و سرپایینی‌یه که دوچرخه‌های پایی کاربرد چندانی درش ندارن.
این‌که می‌گن هر “اختراعی زاده‌ی یه احتیاجه”؛ واقعاً همین‌طوره.