اثرات تقویمی

تحریریه‌ی گذارنیوز:

خیلی مختصر و مفید؛ منظور از «اثر تقویمی» اینه که: رفتار بازار (شامل خریداران و فروشندگان و واسطه‌ها) در مقاطع خاصی از سال؛ یه رفتار “نسبتاً ثابت و تکرارشونده” و درنتیجه، تا حد زیادی “قابل پیش‌بینی”‌یه.

از جمله: روان‌شناسی توده‌ها نشون داده که اگه خرید سهام مشمول مالیات سالانه باشه؛ سهامدارها تمایل دارن سهام‌شون رو پیش از شروع سال مالی جدید (که مبنای محاسبه‌ست) بفروشن و همین‌که سال مالی جدید شروع شد؛ دوباره همون سهام یا سهام جدیدی رو بخرن تا مالیات نپردازن.  خب؛ طبیعی‌یه که روزهای آخر سال ارزش اون سهام بیاد پایین و روزهای بعدِ تحویل سال، دوباره روند افزایشی پیدا کنه. در بازار جهانی؛ چندتا از مهم‌ترین اثرات تقومی ایناست: «اثر اکتبر»، «اثر ژانویه»، «اثر هالوین» و «اثر دوشنبه».

اصطلاحِ «اثر اکتبر» به این پیش‌بینیِ روان‌شناختی اشاره داره که “احتمالاً کاهش مالی و سقوط بازار سهام در این ماه نسبت به هر ماه دیگری در سال، بیشتر رخ می‌ده” [مثلاً وحشت بانکی سال ۱۹۰۷، سقوط بازار سهام ۱۹۲۹ و دوشنبه‌ی سیاه ۱۹۸۷ همه درماه اکتبر اتفاق افتادن]. اما واقعیت چی‌یه؟!… واقعیت اینه که «سپتامبر» از حیثِ بدسابقه‌گی توی سقوط ارزش سهام، خیلی کارنامه‌ش نسبت به «اکتبر» سیاه‌تره؛ اما همچنان این «اکتبر»ه که اسمش بد درفته و تو اذهان جاافتاده!

درست برعکس؛ «ژانویه» ماهی‌یه که ازش به نیکی یاد می‌شه چون به‌طور تاریخی، در این ماه، سود بیشتری عاید سرمایه‌گذارهای بورس شده. نخستین کسی که در سال ۱۹۴۲ اصطلاح «اثر ژانویه» رو به‌کار برد یه مدیر امور مالی و سرمایه‌گذاری بود به اسم «سیدنی واچتل» که با بررسی بازارهای مالی صدسالِ پیش از اون، به این نتیجه رسید که ” بازارهای مالی در ماه ژانویه به مراتب بازده بهتری نسبت به دیگر ماه‌های سال دارن”. «واچتل» این فرضیه‌ش رو با دوره‌های چهارساله ریاست‌جمهوری آمریکا ترکیب کرد و به یه نتیجه‌ی دیگه هم رسید: “بیشترین بازده ژانویه؛ در سال سوم ریاست‌جمهوری هر رئیس‌جمهور رخ می‌ده”.

اما «اثر هالووین» به چی اشاره داره؟!… به این‌که: «هالووین» و «کریسمس» (و سال نوی مسیحی) تو فاصله‌ی خیلی نزدیکی به هم قرار دارن. و انتظار می‌ره که مردم، بیشتر پولی رو که در سال پس‌انداز کردن، در شروع سال جدیدِ مسیحی خرج کنن. اما «هالووین» بیشتر این پس‌انداز رو می‌بلعه و سهم کمتری از بازار به کریسمس می‌رسه.

طوری‌که یه تعداد از کسب‌و‌کارها هستن که فقط و فقط یکی دو ماهی مونده به هالووین راه می‌افتن و بلافاصله بعدش تعطیل می‌شن تا نزدیکی هالووین سال بعد. اما همون میزان فروش که در هالووین کردن، برای تمام سال‌شون کافی‌یه!

.

اما در بازار مالی ایران هم می‌شه به این اثرات تقویمی اشاره کرد: «اثر نوروز»، «اثر آخر برج»، «اثر محرم»، «اثر رمضان»، و «اثر شنبه». که نیازی به شرح و تفسیر نداره و به نظرم بیش‌ترمون بدونیم که هرکدوم از این تعابیر، به چه نوع رفتارِ “نسبتاً ثابت و تکرارشونده” و درنتیجه، تا حد زیادی “قابل پیش‌بینیِ خریداران و فروشندگان” اشاره دارن.

.

اما حالا که به اثرات تقویمی در بازار مالی ایران اشاره کردیم؛ بد نیست به یه اصطلاحی که در بازار خراسان کاربردِ زیادی داره هم بپردازیم. که اشاره داره به “کسادی بازار در ماه‌های اردی‌بهشت و خرداد” (بعدِ رونقِ سالِ نو، و قبلِ رونقِ تابستون) و به «کاهو بازار” معروفه.

دو فصلی که کاهوی زیادی توی بازار می‌ریزه اما هنوز خبری از میوه‌های تابستونه که به بازارِ خرید و فروش (به‌ویژه میوه رونق می‌ده) نیست. و با این‌حال که به اسم یه محصول کشاورزی (کاهو) اشاره داره؛ اما شاملِ بی‌رونقی بقیه‌ی بازارها هم می‌شه.