فرصت جنگ روسیه و اوکراین را از دست دادیم

بازار؛ گروه آب و انرژی: انرژی همچنان تهدید جدی برای قاره سبز و آمریکا است. ذخایر استراتژیک نفت ایالات‌ متحده برای شصت و چهارمین هفته متوالی کاهش یافت و به پایین‌ ترین سطح خود از سال ۱۹۸۴ رسید. از طرفی آمارهای اعلامی از افزایش مصرف زغال سنگ خبر می دهد. بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد که کمبود انرژی و گاز و افزایش قیمت برق، آلمان را مجبور به افزایش استفاده از زغال سنگ علیرغم تعهد این کشور به مبارزه با تغییرات آب و هوایی کرده است.

محمد نبی کارشناس انرژی در اینباره به بازار می گوید که در ماه های گذشته بخت با اروپا و آمریکا یار بود و شرایط جوی به گونه ای نبود که کمبود انرژی را تشدید کند.

این سخنان در حالی بیان می شود که با اولین برف جدی و موج سرما در آمریکا دسترسی حدود 700 هزار نفر به برق محدود شده بود.

او با اشاره به کاهش دما در روزهای گذشته، گفت: زمستان روی واقعی خود را این روزها نشان داده و هم زمان با کاهش دما شاهد افزایش مصرف انرژی در بخش های مختلف بوده ایم.

تحلیل گر بازار انرژی همچنین این نکته را هم گفت که البته با توجه به هم زمانی کاهش دما با تعطیلات شروع سال جدید میلادی ممکن است کمی از بار رشد مصرف بکاهد.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه اروپا توانست مدیریت خوبی را در زمینه عرضه و تقاضای انرژی و البته مدیریت افکار عمومی داشته باشد، ادامه داد: تامین انرژی در نیمه دوم امسال هزینه زیادی را به اروپا تحمیل کرد اما شاهد بودیم که چگونه توانسته با مدیریت بخش مصرف از این بحران عبور کند. این همان مساله ای است که ما سال ها از آن غفلت کردیم.

وزارت نفت کاری برای افزایش بهره وری انرژی نکرد

نبی با اشاره به اینکه بهینه سازی و مدیریت مصرف انرژی در ایران متولی مشخصی ندارد، ادامه داد: وزارت نفت بیشتر از اینکه متولی مدیریت مصرف باشد، متولی بخش تولید و تامین است. به همین دلیل است که در طول سال های گذشته در عمل طرح هایی که به نوعی باعث مدیریت مصرف می شود، بی نتیجه باقی مانده و این وزارت خانه کاری برای بهره وری انرژی انجام نداده است.

این کارشناس انرژی همچنین با بیان اینکه مدیریت مصرف و افزایش بهره وری انرژی نیازمند هماهنگی با نهادها و دستگاه های مختلف است، ادامه داد: برای بهینه سازی انرژی نیازمند یک نهاد حاکمیتی مستقل هستیم که بر اساس منافع ملی در آن تصمیم گیری و البته تصمیمات اجرایی شود. به هر حال کاهش مصرف انرژی در ایران و رساندن آن به استانداردهای بین المللی به یک عزم ملی نیاز دارد و با حرف و سخن و برنامه ریزی روی کاغذ نمی توان این مشکل را حل کرد.

به گفته این تحلیل گر بازار انرژی، متاسفانه بالانس عرضه و تقاضای کشور منفی شده است و با تداوم روند موجود سال‌ به‌ سال هم بدتر خواهد شد. چرا که افزایش تولید گاز و تغییر اساسی در روند تراز گاز کشور مستلزم سرمایه‌ گذاری‌های بزرگ در تعامل با جهان است.

او می گوید: هم اکنون کشور با بحران شدید انرژی دست و پنجه نرم می کند، راه کار کوتاه مدتی برای حل این مشکل وجود ندارد و باید به دنبال برنامه ریزی برای حل این مشکل در میان مدت و بلند مدت باشیم. اما تنها کاری که در شرایط فعلی می توان انجام داد، تغییر قیمت انرژی برای مشترکان پر مصرف است.

به گفته نبی، در حال حاضر امکان افزایش یکباره قیمت انرژی در کشور وجود ندارد و بسیاری از خانوارها توان پرداخت قیمت واقعی انرژی را ندارند. ضمن اینکه این تغییر قیمتی تبعات اجتماعی گسترده ای را ممکن است به همراه داشته باشد به همین دلیل خیلی نمی توان روی کنترل و مدیریت مصرف از طریق بالا بردن تعرفه ها مانور داد.

فرصت هایی که از دست رفت

او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به کمبود گاز در بازار جهانی، گفت: جنگ اوکراین و روسیه فرصتی برای حضور در بازار اروپا بود که آن را از دست دادیم. این در حالی است که اگر سرمایه گذاری مناسبی را برای افزایش تولیدات و ایجاد زیرساخت های صادراتی انجام داده بودیم، خیلی راحت در سال ۲۰۲۲ می توانستیم وارد بازار اروپا شده و به نوعی قدرت سیاسی و اقتصادی خود را بالا ببریم.

نبی البته معتقد است که هنوز فرصت برای افزایش سهم ایران از بازار جهانی گاز وجود دارد، اظهار داشت: دیپلماسی در حوزه گاز یک فرآیند طولانی مدت بوده و بعضا برای به نتیجه رسیدن یک قرارداد باید سالها تلاش کرد. اما متاسفانه به دلیل کوتاهی ها و عدم سرمایه گذاری ها در طول سال های گذشته فرصت های بازار گاز را برای ۵ سال آینده از دست داده ایم و با توجه شرایط حاکم بر اقتصاد جهانی اگر می خواهیم که به بازارهای منطقه ورود پیدا کنیم باید تلاش زیادی کنیم.

در حالی که ایران نتوانست از این فرصت طلایی به سود خود استفاده کند؛ به نظر می‌رسد برخی از کشورهای منطقه توانسته‌اند از این فرصت به نحو احسن استفاده کنند. به عنوان مثال سازمان انرژی قطر با شرکت کونوکو فیلیپس برای صادرات گاز مایع به آلمان برای مدت ۱۵ سال از سال ۲۰۲۶ قرارداد امضا کرد. قطر همچنین با شرکت چینی سینوپک، قراردادی ۲۷ ساله در زمینه فروش گاز مایع امضا کرده است. صادرات گاز مایع توسط قطر از میادین مشترک این کشور با ایران صورت خواهد گرفت. همان میادینی که قطری‌ها برای توسعه تولید خود از آن با شرکت‌های غربی قراردادهای هنگفت امضا کرده‌اند در حالی که ایران به دلیل نبودن سرمایه‌گذاری مناسب فرصت‌های خود را از دست می‌دهد.

قطر رقیب ما نیست

این کارشناس انرژی همچنین در پاسخ به این سوال که سرمایه گذاری های جدید قطر تا چه اندازه فرصت حضور ایران در بازار گازار گاز جهانی را از ما گرفته است، ادامه داد: قطر رقیب جدی ما برای ما در حوزه گاز نیست چرا که سرمایه گذاری ها و قراردادهای این کشور عمدتا در حوزه ال ان جی است که اولویت اصلی ما نیست. ضمن اینکه تمرکز قطر روی صادرات به اروپا و شرق آسیاست حال آنکه تمرکز ما روی بازارهای صادراتی در کشورهای همسایه و منطقه است.